Kafedra mudiri: I. Qur’onov

Qon tupurish deb, yo‘tal vaqtida qon yoki qon bilan balg‘amning ajralishiga aytiladi va bu nafas a’zolari kasalliklarining xavfli belgisi bo‘lib hisoblanadi. Yo‘tal turtkisi ta’sirida nafas yo‘llari orqali uzluksiz oqimda ajralayotgan qon miqdoriga o‘pkadan qon oqish deyiladi. Qon tupurish va o‘pkadan qon oqish xavfli o‘smada, gangrenada, o‘pka infarktida, sil, bronxoektatik kasalligida, o‘pka shikastlanishlarida va mitral yurak yetishmovchiligida kuzatiladi. O‘pkadan qon oqishini me’da-ichak yo‘llari qon oqishidan farqlash lozim, o‘pkadan och qizil rangli ko‘piksimon, ishqorli muhitda ivimaydigan qon ajraladi. Me’da-ichak yo‘llaridan ketgan qon ovqat bilan aralashgan «qahva quyqasi»ga o‘xshash bo‘ladi. Qon tupurish hamda o‘pkadan qon ketish nafas yo‘llari kasalliklarida og‘ir jiddiy belgi bo‘lib, shoshilinch yordamni talab etadi. Bu hollarda ko‘krak qafasi a’zolarini rentgenologik tekshirish bilan birga tomografiya, bronxoskopiya, bronxografiya, ayrim hollarda angiografiya qilinadi. Tomografiya – o‘pkani qavatma-qavat suratga olish; bronxoskopiya – asbob yordamida ko‘rish, tekshirish; bronxografiya – rentgen nurlari bilan bronxlarni tasvirlash; angiografiya – qon tomirlarga kontrast moddalar yuborib, ularni rentgenologik tasvirlash.

Bemorda to‘satdan qon tuflash yoki o‘pkadan qon ketish paydo bo‘lganda uni o‘tqazib tinchlantiriladi, ko‘krak qafasiga muzli xaltacha qo‘yiladi, sovuq ichimliklar beriladi. Qon oqishi to‘xtagan holda ham bemor qat’iy yotish tartibini saqlashi va yarim o‘tirgan holatda bo‘lishi kerak. Bemorni ovqatlantirishda tez hazm bo‘ladigan vitaminlarga boy yarim suyuq va sovuq holdagi ovqat mahsulotlari kichik hajmda buyuriladi. Sovuq ichimliklar tavsiya etiladi, achchiq va ziravorli ovqat man etiladi. Xantal va tibbiy bankalarni qo‘llash qat’iyan taqiqlanadi. Qon oqishini to‘xtatish maqsadida mushaklar orasiga vikasol, tomirga kalsiy xlorid eritmasi va aminokapronli epsilon kislota kiritiladi. Ayrim hollarda bronxoskopiya yordamida qonab turgan qon tomir maxsus qo¹n²¹to‘xtatuvchi (gemostatik) doka pilik bilan to‘xtatiladi.