К у р с н и н г у м у м и й м а с а л а л а р и д о н м а с с \ с и н и с \ Қ л \ ш в \ Қ а й г а и л л ш

У р у ғ л и к к о п д и ц и я д а уруғнинг экиш ва пав сифати 
давлат стандартида 
берилади. Цишлоқ хўжалик экинларинииг 
уруги нав тозалиги бўйича категорияларга ва уруғнинг сифат 
кўрсаткичлари бўйича классларга ажратилади.
Ц и ш л о қ х ў ж а л и г и н и ю қ о р и к о н д и ц и я л и у р у г л а р б и л а н т а ъ -

---

м и и л а ш м у ҳ и м х ў ж а л и к в а и қ ти соди й а ҳ а м и я т г а эга. Х ў ж а л и к - 
л а р н и кон д и ц и о н у р у ғ л а р б и л ан т а ъ м и н л а н и ш и у л а р н и и г са р ф и - 
н и кам ай ти р и б , ҳ о с и л д о р л и к ва м аҳ су л о т с и ф а т и н и н г я х ш и л а н и - 
ш и г а олиб к е л ад и . 
У р у ғн и н г си ф ат к ў р с а т к и ч л а р и к ў р с а т и л г а н
м е ъ ё р д а н п аст б ў л г а н т а қ д и р д а у н и н г сотиш б аҳ о с и д а н ч еги ри б
ц о л и н а д и eim у р у ғ к о н д и ц и яси , я ъ п и эк и ш га я р о қ с п з ҳ и со б л а- 
н ад и .
Ц и ш л о қ х ў ж а л и к м а ҳ с у л о т л а р и г а ж а ҳ о н б озори д а қ ў й и л а д и - 
г а н т а л а б л а р
э к с п о р т
к о п д и ц и я с и д а
ў з 
и ф о д аси н и
т о п а д и . Э кспорт 
қ и л и н у в ч и б ар ч а м а ҳ с у л о т л а р у ш б у с т ан д а р т - 
л а р д а к ў р с а т и л г а н к о н д и ц и я л а р г а ж аво б б ер и ш и л о зи м . М аҳ су - 
л о т п и экспорт қ и л ш п а н а ш у м а ҳ с у л о т н п н г с и ф а т л и э к а н л и г п д а н
д а л о л а т беради.
МАҲСУЛОТ СИФАТИНИ НАЗО РАТ Қ И Л И Ш
Ц п ш л о қ х ў ж а л и к м а ҳ с у л о т л а р и г а тех н о л о ги к , ф и зи о л о ги к в а
э с т е т и к т а л а б л а р қ ў й и л а д и . Ш у с а б аб л и м а ҳ с у л о т н и н г с и ф а т и н и
м а ъ л у м бир к ў р с а т к и ч б ў й и ч а б аҳ о л а н и ш и у н ч а т ў ғр и б ў л м ай д и . 
М а ҳ с у л о т ш ш г с и ф а т и к о м п л ек с 
б аҳ о л а н и ш и л о зи м . 
М а с а л ан , 
ч и г п т л п п а х т а н и н г с и ф а т и т о л а н и н г п и ш и қ л и ги , т о л а н и н г у зи - 
л и ш ку ч и , п и ш га н л и ги , 
р а н ги , т а ш қ и к ў р и н и ш и , э л а с т и к л и г и , 
н а м л и гп , и ф л о с л а н г а и л и г и ҳ а м д а к а с а л л и к в а з а р а р к у н а н д а л а р
б и л а н з а р а р л а н и ш и к а б и к ў р с а т к и ч л а р н и н г й и ғи н д и с и д а н а н и қ - 
л а н а д и .
М а ҳ с у л е тн и и ш л а т и ш м а қ с а д и га к ў р а у н и н г с и ф а т и г а қ ў й и - 
л а д и г а н т а л а б л а р ҳ а м ў зг а р а д и . М ас ал ан , о зи қ -о в қ а т га и ш л а т и - 
л а д и г а н а р п а г а қ ў й и л а д и г а н т а л а б л а р б и л а н е м -х а ш а к м а қ с а д и д а
п ш л а т и л а д и г а н а р п а г а ё к и у р у ғ л и к а р п а г а б ў л г а н т а л а б л а р б и р - 
б и р и г а мос к ел м а й д и . 
Ҳ а р бир м ақ с а д д а
и ш л а т и л а д и г а н а р п а - 
н и н г сп ф ат к ў р с а т к и ч л а р и б и р -б и р и д ан ф а р қ қ и л а д и .
М а ҳ су л о тн и н г с и ф а т к ў р с а т к и ч и у н и н г м а ъ л у м бир х о ссаси - 
н и и г м иқдор ж и ҳ а т д а н х а р а к т е р и с т и к а с и ҳ и с о б л а н а д и в а м а ъ л у м
ш ар о и т д а с и ф а т и н и
б ел ги л ай д и . С иф ат к ў р с а т к и ч л а р и м а ъ л у м
б и р л и к л а р д а и ф о д а л а н а д и в а с т а н д а р т л а р д а я к к а ёк и к о м п л ек с
т а р т и б д а ў з а к с и н и то п ад и .
М а ҳ с у л о тн и н г н а м л и ги , и ф л о сл и ги , у н у в ч а н л и г и , м а ъ л у м х п - 
м и я в и й ва о р г а н и к м о д д а л а р н и н г м и қ д о р и (о ц си л , к р а х м а л , у г л е ­
во д ва б о ш қ а л а р ), т е х н о л о ги к , эргон ом и к, 
эс те ти к , 
и қ ти со д и й
в а б ош қ а к ў р с а т к и ч л а р и у н и н г бир к ў р с а т к и ч л и си ф а т б ел ги си
ҳи с о б л ан ад и .
М аҳ с у л о тн и н г т о в ар с о р т и к о м п л ек с к ў р с а т к и ч б ўли б, у н п н г
б и р қ а т о р х о с с а л ар и н и ў з и ч и га о лади . М а с а л ан , п а х т а н и н г т о в ар
с о р т и т о л а н и н г у з и л и ш к у ч и , т а ш қ и к ў р и н и ш и , п и ш и қ л и г и , п и ш - 
г а н л и г и , и ф л о сл и ги , н а м л и г и ва б опщ а бир қ а т о р х о с с а л ар и н и ў з
и ч и га олади.
М а ҳ су л о ти и н г с и ф а т и н и и қ ти со д и й ж и ҳ а т д а н б а ҳ о л а й д и г а и
к ў р с а т к и ч — и н т е г р а л к ў р с а т к и ч д и р . И н т е гр а л к ў р с а т к и ч м а ҳ с у - 
л о т н и н г ф о й д ал и т о м о н л а р и н и н г й и ғи н д и си н и у н и я р а т и ш , эк с­

---

п л у а т а ц и я в а и ст е ъ м о л қ и л и ш у ч у н с а р ф б ў л га н х а р а ж а т г а н и с- 
б ати о р қ а л н и ф о д а л а н а д и . Б у эса м а ҳ с у л о т с и ф а т и н и н г р е н т а - 
б ел л и ги н и , я ъ н и
с а р ф қ и л и н г а н
с ў м га
т у ш а д и г а н
ф о й д а н и
б ел ги л ай д и .
С т а н д а р т л а р д а қ п ш л о қ х ў ж а л н к м а ҳ с у л о т л а р и с и ф а т к ў р с а т - 
к и ч л а р и н и н г м а ж м у а с и н и ҳ и со б га о л ган ҳ о л д а то в ар с о р т л а р г а
ва к л а с с л а р г а а ж р а т и л а д и .
М а ҳ с у л о т н и н г то вар со р ти м а ъ л у м си ф а т к ў р с а т к и ч л а р и т у р - 
л а р и б ў й и ч а м а ҳ с у л о т л а р н и н г гр а д а ц и я с и ҳ и со б л ан ад и .
М а ҳ с у л о т л а р н и н г к л а с с и м а ҳ с у л о т ёки хом а ш ё л а р н и н г с и ф а т
г у р у ҳ и д и р . М а с а л ан , дон м а ҳ с у л о т л а р и т е х н о л о ги к к ў р с а т к и ч л а р
б ў й и ч а г у р у ҳ л а р г а — к л а с с г а б ў л и н а д и .
М а ҳ с у л о т л а р с а қ л а н у в ч а н л и г и г а қ а р а б ҳ а м г у р у ҳ л а р г а а ж р а ­
т и л ад и . У з о қ в а қ т с а қ л а н а д и г а н ва қ и с қ а в а қ т с а қ л а н а д и г а н м а ҳ - 
су л о т л а р
б ў л ад и . М а ҳ с у л о т л а р
с а қ л а н и ш и д ав р и д а м и қ д о р ва 
си ф а т ж и ҳ а т д а н м а ъ л у м д а р а ж а д а ў зга р м а с л и ги л о зи м . Қ и ш Я о қ
х ў ж а л и к м а ҳ с у л о т л а р и н и н г қ а й т а и ш л а ш г а м о й и л л и ги к ў р с а т - 
к и ч л а р и қ а й т а и ш л а ш с а н о а т и д а к а м х а р а ж а т ҳ а м д а м а к с и м а л
т а й ё р м а ҳ с у л о т б ери ш б и л а н а н и қ л а н а д и .
Ц и ш л о қ х ў ж а л и г и д а
н а зо р а т объекты
асо сан м а ҳ с у л о т ёк и
хом аш ё ҳ и со б л а н а д и . М а ҳ с у л о т с и ф а т и н и б о ш ц ар и ш у ч у н у н и
о б ъ ек ти в б а ҳ о л а ш лозим . Ч у н о н ч и , м а ҳ с у л о т с и ф а т и н и б а ҳ о л а ш
у н и и ш л а т и ш с о ҳ аси н и ҳ а м б ел ги л ай д и .
М а ҳ с у л о т с и ф а т и н и н а з о р а т қ и л и ш у н и н г м и қ дор в а с и ф а т
х о с с а л а р и г а х а р а к т е р и с т и к а б ер и ш б ўли б, б у н д а м а ъ л у м т у р д а г и
ў л ч а ш а с б о б -у с к у н ал а р и д а н в а т у р л и у с у л л а р д а н ф о й д а л а н и л а - 
ди . У и ш л а б ч и қ а р и ш ва э к с п л у а т а ц и я д ав р и д а н а зо р а т қ и л и н а - 
ди. М а ҳ с у л о т с и ф а т и н и и ш л а б ч и қ а р и ш м об ай н и д а н а з о р а т қ и - 
л и ш д а м у т а х а с с и с л а р асо си й р о л н и ў й н а й д и л а р . У л а р м а ҳ с у л о т н и
с и ф а т л и ети ш т и р и ш н и , ў з в а ц т и д а й и ғи ш ти р и б т о п ш и р и ш н и т а ъ -
м и н л а ш л а р и л о зи м . 
Ш у б и л а н б и р га, 
у л а р н и ц а й т а и ш л а ш н и
ҳ а м т ў ғр и т а ш к и л қ и л и ш л о зи м .
Қ и ш л о қ х ў ж а л и г и м а ҳ с у л о т л а р и н и н г с и ф а ти у л а р н и д а в л а т г а
ё к и и с т е ъ м о л ч и г а т о н ш и р и ш д а 
н а зо р а т қ и л и н а д и . 
Б у ж а р а ё н
м а ҳ с у л о т қ а б у л қ и л и ш н у н к т л а р и д а а м а л д а ги с т ан д а р т в а с и н а ш
у с у л л а р и
ё р д ам и д а а м а л г а о ш и р и л ад и . 
М а ҳ с у л о т л а р н и қ а б у л
қ и л и ш д а , қ а б у л қ и л и н г а н м а ҳ с у л о т л а р н и н г си ф а ти н и т е к ш и р и ш - 
д а и н с п е к ц и о н н а зо р а т ў р н а т и л а д и . Б у н д а т а й ё р л а ш п у н к т и то- 
м о н и д а н м а ҳ с у л о т л а р қ а б у л қ и л и н и ш и , с т ан д а р т д а н т ў г р и ф ой- 
д а л а н и ш , с и н а ш у с у л л а р и н и н г с т а н д а р т г а т ў ғр и к е л и ш и , м а ҳ с у - 
л о т л а р н и н г с а қ л а н и ш и , с о р т л а р г а а ж р а т и л и ш и , ж о й л а ш т и р и л и - 
ш и , б е л г и л а н и ш и т е к ш и р и л и ш и к е р а к .
М а ҳ с у л о т н и н г с и ф а т и н и н а зо р а т
қ и л и ш д а
қ ў л л а н и л а д и г а н
ў л ч а ш в о с и т а л а р и г а қ а р а б н а зо р а т т у р л а р и қ у й и д а ги л а р г а б ў л и - 
н а д и : ў л ч а ш , о р ган о л е п т и к қ а н д , ҳ и со б л аш , со ц и о л о ги к ва эк с­
п е р т.
У л ч а ш у с у л и . М а ҳ с у л о т с и ф а т и н и ў л ч аб н а з о р а т қ и л и ш
м а ъ л у м би р ў л ч а ш а с б о б -у с к у н а л а р и ёр д ам и д а а м а л га о ш и р и л а ­
ди. У л ч а ш
у с у л л а р и қ ў л л а н и л а д и г а н
у с у л н и н г
асо с и га к а р а б

---

х и м и я в и й , ф и зи к , 
биологик, м ех ан и к , м и к р о ско п и к, ф и зи к о -х и - 
м и я в и й , т е х н о л о г и к в а ф и зи о л о ги к б ў л и ш и м у м к и н .
М а ҳ с у л о т с и ф а т и н и х и м и я в и й у с у л д а  
а н и қ л а ш д а у н и н г х и ­
м и я в и й т а р к и б и н и н г
асосий м о д д ал ар и
а н и қ л а н а д и . 
М а с а л а н , 
о қси л, у гл ево д , ёғ, к р а х м а л , в и т а м и н л а р в а б о ш қ а л а р н и н г м и қ - 
дори а н и қ л а н и ш и м ум ки н .
М а ҳ с у л о т л а р н и н г с и ф а т и н и х и м и я в и й у с у л д а а н и қ л а ш о б ъ е к ­
ти в у с у л б ўли б , м а ҳ с у л о т с и ф а т и н и б и р м у н ч а а н и қ б ел ги л а й д и . 
М а.ҳсулотн инг х и м и я в и й т а р к и б и н и а н и ц л а ш д а о р ган и к , а н о р г а - 
н и к , а н а л и т и к ва ко л л о и д х и м и я д а қ ў л л а н и л а ё т г а п
а и и қ л а ш
у с у л л а р и д а н ф о й д ал ан и л ад и .
М а ҳ с у л о т л а р н и н г с и ф а ти н и ф и з и к у с у л д а  а н и қ л а ш м а ҳ с у л о т - 
н и н г ф и зи к х о с с а л ар и га а со сл ан ган . М а ҳ с у л о тн и н г ф и з и к х осса- 
л ары га у н и н г э л а с т и к л и ги , т ў к и л у в ч а н л и г и , н а м л и ги , и с с и к л и к
х о с с а л ар и в а б о ш қ а л а р ки р ад и . М а ҳ с у л о т л а р н и н г ф и зи к х о с с а л а- 
р и н и а н и қ л а ш д а д и эл е к т р и к , р е ф р ак т о м ет р и и , п о л я р и м е т р п к в а
р е о л о ги к
у с у л л а р д а н к е н г ф о й д а л а н и л а д и . 
Д и э л е к т р и к у с у л д а
м а ҳ с у л о т н и н г
н ам л и ги а н и қ л а н а д и . Р е ф р а к т о м е т р и к
у с у л д а н
м а ҳ с у л о т н и н г с и ф ати , у н и н г асо си й х и м и я в и й м о д д а л а р и н и а н и қ - 
л а ш д а ф о й д ал а н и л а д и . П о л я р и м е т р и к у с у л м о д д а л а р н и н г о п т и к
ҳи ссасп и и , р ео л о ги к у с у л м а ҳ с у л о т л а р н и н г с т р у к т у р а ва м е х а н и к
х о с с а л ар и н и а п и қ л а ш г а асо сл ан ган .
М а с а л ан , м а ҳ с у л о т н и н г ў л ч а м л а р и , ш а к л и , к а т т а -к и ч и к л п г п , 
ҳ а ж м и , э л а с т и к л и г и , бир х и л л и ги , ҳ а ж м о ғи р л и ги ва б о ш қ а к ў р - 
с а т к и ч л ар .
М а ҳ с у л о т л а р н и н г с и ф а т и н и а н и қ л а ш д а қ ў л л а н и л а д и г а н х р о ­
м а то гр а ф и я , 
к о н д у к т о м е т р и к
эр и тм а н и н г т о к ў т к а з у в ч а н л и г и , 
п о т ен ц и о м етр и к
(п о тен ц и о м етр
ё р д а м и д а 
эр и т м а д а ги во д о р о д
и о н л а р и н и а н и қ л а ш ) , ко л о р и м ет р и к , сектр о ск о п п к , л ю м и н е с ц е н т
у с у л л а р ф и з и к о -х и м и я в и й  у с у л г а к и р а д и .