K. Sh. Baltayeva, Sh. R. Aliyev

6.Tibbiy preperatlarni konservatsialash usullari. 
Dorilarni sterillashning imkoni bo‗lmasa yoki ularni bir marta 
qo‗llaniladigan qilib o‗ralgan holda tayyorlashning imkoni bo‗lmasa, u 
holda bunday preparatlar konservatsiya qilinadi. Konservantlar kim-
yoviy tabiatiga ko‗ra quyidai guruhlarga bo‗linadi: 
- noorganik birikmalar(og‗ir metall tuzlari, kumush, simob). 
- metallorganik birikmalar (mertiolat, fenilsimob tuzlar, 
metafan(monosept) ). 
- organik birikmalar: galen preparatlar tayyorlashda ishlatiladigan 
spirtlar;
- xlorbutanolgidrat(ineksiyon shakllar uchun), fenollar, trix-
lorkrezol, sorbin kislota va boshqalar. 
7. Sterillikni tekshirish usullari. 
Tayyor mahsulotlarning teril-
ligini muayyan tanlov asosida tekshirish: hamma vaqt ham ishonchli 
bo‗lmagani uchun bunday holatlarda sterillsh qoidalariga ayniqsa qattiq 
rioya qilish kerak. Sterillash rejimini nazorat qilishning muayyan qoi-
dalari mavjud va yangi diagnostikumlari ishlab chiqilmoqda. Qizdirilgan 
quruq havo bilan sterilizatsiya qilishni nazorat qilish uchun biologik 
qorishmadan foydalaniladi. Lekin mikroorganizm sporalarini ozuqa 
muhitiga ekmasdan, ekma qaynatmasiga ipakdan qilingan ipni botirib 
unga sporalarni shimdirib olish kerak. Sporalarni o‗ziga shimib olgan ip 
quruq probirkaga joylashtiriladi. Sterillahdan keyin probirkaga ozuqa 
buloni solinadi va mikroorganizmlarning o‗sishi kuzatiladi. 
8.Amaliy qism. Amaliy ish to„rt qismdan iborat :
A. Laboratoriyaishning nomi. 
B. Ishning maqsadi va ahamiyati. 
C. Laboratoriya ishning amalga oshirish texnikasi. 
D. Laboratoriya ishini daftarga qayd qilish. 
 
1-laboratoriya ishi
Yuqori va past temperaturani turli mikroorganizmlarga ta‟sirini 
o„rganish 
Materiallar. Ozuqa muhitlari: GPA va suslo-agar; mikroorganizmlar 
E.coli, S.aureus, B.subtilis, Saccharomyces cerevisiae.

---

69 
Tajribani amalda ko‗rsatish
.
Bakterial standart bo‗yicha(1 mlrd) 
mikrob hujayralarining tortmasi tayyorlanadi va probirkalarga 1 ml dan 
quyiladi. Birinchi probirka temperaturasi 80˚C bo‗lgan suv hammomida 
15 minut qizdiriladi. Ikkinchi probirka 1minut davomida qaynoq suvga 
solib olinadi, uchinchi probirka 1 soat davomida muzlatgich 
muzxonasiga solib qo‗yiladi. Bitta probirka esa kontrol tekshiruv uchun 
qoldirilib boshqalaridan (kontrol probirkadan ham ) tortma olib ozuqa 
muhitiga ekiladi (bakteriyalar – GPA ga, achitqilar esa suslo – agarga) . 
ozuqa muhitiga ekilgan mikroorganizmlar undirish uchun qo‗yiladi 
(bakteriyalar 37˚C da, achitqilar - 24˚C da inkubatsiya qilinadi). Keyingi 
mashg‗ulotda mikroorganizmlarning o‗sishi va ayrimlarining nobud 
bo‗lishi kuzatiladi. Spora va spora hosil qilmaydigan mikroorganizm-
larning har xil temperatura sezgirligi qiyoslanadi.