К. Абдуназаров, А. Зайнуддинов умумий ер



Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/114
Sana13.06.2022
Hajmi1,58 Mb.
#662672
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   114
Bog'liq
fayl 1188 20210607

 
органик
 
дунё қадимдан ўсимликлар ва хайвонот 
дунёсига ажратилади, ҳозир тирик организмларнинг хужайралар 
даражасида ўрганиш натижасида улар иккита йирик гурухга ажратиш 
имкони яратди. Улар прокариот ва эукариот гурухлардан иборат.
Прокариот организмларга бактериялар ва кўк яшил сув ўсимликлари 
киради. Биосферада энг кўп таркалган организмлар бактериялар бўлиб, энг 
кичик шарсимон бактерияларнинг диаметри 0,1 мкм атрофида бўлади. 
Бактерияларнинг кўпчилиги чўзинчоқ, йўғонлиги 0,5 – 1 мкм, узунлиги 2 – 
3 мкм келувчи таёқча шаклидаги организмлардан иборат. Бактериялар 
ҳамма жойда учрайди, лекин энг кўп тупроқ қатламида тўпланган. 1 гр 


126 
тупроқда 200 – 500 млн, ҳосилдор қора тупроқларнинг 1 граммида 2 
млрлд.дан ортиқ бактерия учрайди. Тоза сувнинг 1 граммида 100 – 200 
бактерия бўлса, ифлосроқ сувда унинг сони 100 – 300 мингга етиши 
мумкин. Кўк – яшил ўсимликлар асосан чучук сув хавзаларида кўпроқ 
учрайди. 
Эукариот организмлар ўсимликлар, қўзиқоринлар, ҳайвонлардан 
иборат. 
Ўсимликлар биосферадаги шакли, катталиги хаддан ташқари хилма – 
хил организмлардан иборат бўлиб, асосан фотосинтез жараёни билан 
боғлиқ автотроф организмлар ҳисобланади. Уларнинг алоҳида катта бир 
гуруҳи сув ўсимликлари бўлиб улар хлорофилл хужайрали содда чангли 
ўсимликлардир. Сув œтлари сайёрамиздаги энг қадимги сув ва карбонат 
ангидриди ҳисобига фотосинтез жарёни амалга оширган организмлар 
бўлиб азот, олтингугурт, фосфор, šалий ва бошқа тирик ҳужайра учун 
зарур элементларни ўзлаштириш имконига эга. 
Бошқа олий табақали ўсимликлар қурукликда кенг тарқалган бўлиб, 
улардан энг катта гурухи ёпиқ уруғли ўсимликларнинг 250 мингга якин 
тури мавжуд. 
Қўзиқоринлар гурухининг 100 мингга якин тури мавжуд бўлиб, 
хлорофилсиз содда организмлардан иборат. Хамма қўзиқоринлар 
гетеротроф организмлар бўлиб озиқланишига қараб паразитлар, 
сапрофитлар ва симбионтларга ажратилади. Улардан 75% га яқин 
ўсимликларни чириндиси билан озиқланувчи сапрофитлар ҳисобланади. 
Ҳайвонлар гетеротроф организмлардан иборат бўлиб уларни шакли 
жуда хилма – хилдир. Энг кўп тарқалган гурух членистоногийлар бўлиб, 
хашоратлар синфи шу гурухга киради. Қуруқликнинг органик дунёси 
сувнинг органик дунёсига нисбатан анча хилма – хил ва бой. Агар 
қуруқликдаги ҳайвонот дунёсининг турлари 93% ни ташкил этса, 
сувдагилари 3% ни, ўсимлик турларидан 92% қуруқликда, 8% сувда 
яшайди. Шундан организмларни қуруқликка геология тарихида кўчиши 
эволюцион тараққиётни тезлаштириб юборганини кўришимиз мумкин. 

Download 1,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish