K. A. Tursunmetov V bob. "Nisbiylik nazariyasi", VI bob. "Kvant fizikasi"

Masala yechish namunasi
1. Difraksion panjaraga to‘lqin uzunligi 500 nm bo‘lgan monoxromatik 
yorug‘lik tushmoqda. ikkinchi tartibli spektr 30
0
burchak ostida ko‘rinsa, shu 
panjaraning doimiysi nimaga teng?
B e r i l g a n: 
f o r m u l a s i: 
Y e c h i l i s h i: 
λ = 500 nm = 500 · 10
–9
m
n
= 2
α = 30
°
d
sinφ = 
n
λ
d
= 
d = 
 =
= 
= 2 · 10
–6
(m).
Javobi
: 2 · 10
–6
m.
Topish kerak
d
= ?
1. Nima sababdan bir xil quvvatga ega bo‘lgan va bir korxona ishlab 
chiqargan ikkita lampochkadan chiqqan yorug‘lik interferensiya ho
-
sil qilmaydi?
2. Difraksiya hodisasidan qaysi joylarda foydalanish mumkin?
3. Difraksion panjarada kuzatiladigan spektrning tartib raqami chek
-
langanmi?
4. Interferensiya hodisasi kuzatilganda yo‘l farqi 3,5 
λ
 ga teng bo‘lsa, 
nima kuzatiladi?
Kompyuter diski va lazer bilan interferensiya va difraksiyaga doir 
tajriba o‘tkazing.

---

96
26-
mavzu. lABOrATOriYA iShi: DiFrAKSiON PANJArA 
yordaMida yorug‘likning to‘lqin
uZunligini aniqlash
Ishning maqsadi. 
Yorug‘likning to‘lqin uzunligini difraksion panjara yor-
damida aniqlashni o‘rganish.
Kerakli asbob va jihozlar.
1. Panjara doimiysi 
mm yoki mm 
bo‘lgan difraksion panjara. 2. Yorug‘lik manbayi. 3. O‘rtasida tirqishi bo‘lgan 
qora ekran. 4. Millimetrli mashtabga ega bo‘lgan uzun va qisqa chizg‘ichlar. 
5. asboblar o‘rnatiladigan qurilma (4.18-rasm).
1
2
3
6
4 5
4.18-rasm.
S
A
x
y
φ
φ
ko‘z
Tirqishli 
chisg‘ich
Difraksion 
panjara
4.19-rasm.