К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

товар маҳсулоти 
деб номланади. Товар маҳсу- 
лоти (иш , хизмат) таркибига қуйидагиларни ки р и ти ш
мум ки н:
♦
буюртмачи ва харидорларга сотилган тайёр маҳ- 
сулот (иш , хизмат) ва корхонанин г ўзида иш лаб чи- 
қарилган ярим фабрикат;
♦
халқ истеъмоли товарлари, чиқиндилардан тай- 
ёрланган ишлаб чиқариш -техника мақсадларига мўл- 
жалланган буюмлар, ярим фабрикатлар ҳамда маҳаллий 
хом-аш ёдан халқ истеъмоли учун тайёрланган н о о зи қ - 
овқат (турлари) товарлари;
♦ қи ш л оқ хўжалиги маҳсулотлари;
♦
саноат хусусиятидаги иш лар ва хизматлар;
♦
ўз капитал қурилиш и эҳтиёжларига сотиладиган 
маҳсулот, иш ва хизматлар;
♦
ўз хизматидаги иш лаб чиқариш лар ва хўжаликлар 
эҳтиёжи учун берилган маҳсулот, саноат хусусиятида­
ги бажарилган иш ва хизматлар;
♦ саноат хусусиятига эга бўлмаган иш лар ва хиз- 
матларнинг амалга о ш и р и л и ш и , қийм ати харидорлар 
томонидан тўланган ва комплектлаш учун сотиб о л и н ­
ган буюмлар;
♦
ўз кучи билан четга бажарилган илм и й-тадқиқот 
иш лари.
М аҳсулот (иш, хизмат) сотилиш и ҳисобин и таш ­
кил қилиш да сотилган маҳсулот, товарлар, и ш ва хиз- 
матларнинг \ар б и р и н и н г алоҳида тури бўйича ю рити- 
либ, сотилаётган маҳсулот, бажарилган иш ва хизмат- 
ларни нг таркибий тузилиш и ҳамда уларнинг ҳар бири- 
н и н ^ у м у м и й сотилиш суммасидаги ҳиссаси, ҳар қай- 
си н и н г рентабеллик даражаси ва бош қа маълумотлар 
акс эттирилиш и лозим.
Сотилган маҳсулот 9010— “ М аҳсулот сотиш дан ол и н ­
ган даромадлар” , 9020— “ Товарларни сотиш дан о л и н ­
ган даромадлар” , 9030— “ Бажарилган иш ва кўрсатил- 
ган хизматлардан олинган даромадлар” ҳисобваракда- 
рида ҳисобга олинади. 9040— “ Сотилган товарларнинг 
қайтарилиш и” ва 9050— “ Харидор ва буюртмачиларга 
берилган чегирмалар” ҳисобварақларида сотилган то-

---

варларнинг қайтарилиш и ҳамда харидор ва бую ртма- 
чиларга берилган чегирмалар акс эттирилади.
9010, 9020, 9030-ҳисобварақларнинг кредитида 4010— 
“ Х ар и д о р ва бую ртмачилардан о линади ган счётлар” 
ҳисобварағи билан корреспондентланган ҳолда маҳсу- 
лот (иш , хизмат) лар сотиш дан олинадиган соф туш ум 
акс эттирилади. Бу ҳисобваракдарда харидорларга ж ўна- 
тилган маҳсулот (иш, хизмат)лар бўйича ҳисобланган 
акциз солиғи ва Қ Қ С суммалари акс эттирилмайди.
Тайёр маҳсулотнинг сотилиш ида соти ш баҳосининг 
акс эттирилиш ига қуйидагича проводка берилади:
Д -т 4010— “ Харидор ва буюртмачилардан о л инади­
ган счётлар” ;
К - т 6410— “ Бюджетга тўловлар бўйича қарзлар” ;
К -т 9010— “ М ахрулот сотиш дан олинган даромад” .
4010— “ Х ари дор ва бую ртмачилардан олинадиган 
счётлар” ҳисобварағи актив бўлиб, у н и н г сальдоси ха­
ридор ва бую ртмачиларнинг корхонадан сотилган мах­
сулот (иш , хизмат) лар бўйича қарзини кўрсатади, 
дебет обороти ҳисобот ойида топш ирилган махрулот, 
бажарилган иш ва кўрсатилган хизм атларнинг сотиш
қи йм ати ни , кредит обороти эса ҳисобот ойида хари­
дорлар томонидан тўланган сум м ани кўрсатади.
Харидорларга юклаб жўнатилган маҳсулотлар/ҳара- 
кати нин г ҳисоби 16-қайдноманинг 2-бўлимида ю рити­
лади. Ю клаб жўнатилган ва сотилган маҳсулотларнинг 
ҳисобварақтари бўйича синтетик ҳисоб 11-журнал-ор- 
дерда юритилади. Бу журнал-ордер 2810, 9410, 9010, 
9020, 9030, 9210, 9220, 4 0 1 0 -\и со б в а р а қ л а р н и н г к р е ­
д и т оборотларини ва 9010, 9020, 9030-ҳисобварақлар- 
н и н г аналитик маълумотларини ёзиш учун мўлжаллан- 
ган. 11-журнал-ордер 15 ва 16-ведомостларнинг анали­
т и к маълумотларига асосан тўлдирилади.
Ҳ и со б о т даври якунида 9010, 9020, 9030-ҳисобва- 
ракдар ёпилади:
Д -т 9010, 9020, 9030-ҳисобварақлар;
К - т 9900— “ Я к ун и й молиявий натиж а” .
Ш у билан бирга сотилган мақсулотнинг таннархи 
ҳам ҳисобот даври якунида якун ий молиявий натижага 
ўтказилади:
Д -т 9900— “ Я к у н и й молиявий натиж а” ;
К - т 9110, 9120, 9130.

---