К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

4410—“Солиқ бўйича бўнак тўловлар” ҳисобварағидан
6410—“Бюджетга тўловлар бўйича қарзлар” ҳисобвара-
ғига сарфланган материаллар қийматига мутаносиб ра­
вишда ўтказилади.
Мисол.
Корхона мол етказиб берувчидан 100000 сўмлик
материал қабул қилиб олди. 
Қ Қ С —
20000 сўм. Жами — 120000
сўм. Ушбу муомалага куйидагича бухгалтерия проводкаси бе­
рилади.

---

♦ сотиб олинган материал қийматига — 100000 сўм:
Д-т 1010—“Хом-ашё ва материаллар” — 100000 сўм;
К-т 6010—“Мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга
туланадиган счётлар” — 100000 сўм.
♦ ҳисобланган ҚҚС суммасига — 20000 сўм:
Д-т 4410— “Солиқ бўйича бўнак тўловлар” — 20000 сўм;
К-т 6010—“Мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга
туланадиган счётлар” — 20000 сўм.
♦ Мол етказиб берувчига пул ўгказиб берилганида:
Д -т 6010—“Мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга
туланадиган счётлар” — 120000 сўм;
К-т 5110—“Хисоб-китоб счёти” — 120000 сўм.
Ҳисобот ойи давомида корхонада 45000 сўмлик матери­
ал ишлаб чиқаришга сарфланди. Демак, ҚҚС 9000 сўмга
тенг:
(45000x20%)/100% =9000 сўм.
Бу суммага қуйидагича бухгалтерия проводкаси берилади:
Д-т 6410—“Бюджетга тўловлар бўйича қарзлар” — 9000
сўм;
К-т 4410—“Солиқ бўйича бўнак тўловлар” — 9000 сўм.
12.8. Ишлаб чиқариш захираларини
инвентаризация қилиш
Корхоналарн инг бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботи 
м аъ лумотларининг тўғрилиги уларнинг иш лаб ч и ка­
ри ш захиралари инвентаризация қи ли ш билан тасдиқ- 
ланади. И ш лаб чиқариш захираларини инвентаризация 
қ и ли ш “ И нвентари зацияни таш кил этиш ва ўткази ш ” 
номли 19-сон Б Ҳ М А ва “ Товар-моддий захиралар” н о м ­
ли 4-сон Б Ҳ М А л а р билан тартибга солинади.
Инвентаризациядан кўзланган асосий мақсад — и ш ­
лаб чиқариш захираларининг натура ва қийм ат кўри- 
ниш ида амалда мавжуд эканли ги ни аниқлаш дан и б о­
рат. Инвентаризация қи ли ш натижасида бойликларнинг 
тўғри сақланиш и ва берилиш и, тарози ва ўлчов асбоб- 
л арин инг ҳолати, ҳисоб ю ритиш тартиби ва бошқалар 
текш ирилади.
И ш л аб ч и қа ри ш захиралари ни инвентари заци я 
қи ли ш бир йилда камида бир марта молиявий ҳи- 
соботни тузиш дан олдин, лекин ҳисобот й и л и н и н г
1 октябридан кейин амалга ош ирилади. Бундан та-

---

шқари, ишлаб чиқариш захираларининг сак^ аниш и- 
ни, уларни сакдаш ш арт-ш ароитларини ва омборда 
ҳисобга олиш аҳволини назорат қи ли ш учун инвен- 
таризациялар ўртасидаги даврда мунтазам те кш и р и ш - 
лар ва материалларни танлаб и н вен тари за ц и ял аш
ўтказилиш и керак.
Қ уй и даги ҳолатларда инвентаризация мудцатидан 
олдин ўтказилиш и шарт:
♦ ко р х о н а м о л -м у л к и н и иж арага б е р и ш , со ти б
олиш , сотиш , ш унингдек давлат корхонасини а кц и я ­
дорлик ж амиятига айлантириш чоғида;
♦ товар-моддий бойликлар қайта баҳоланганида;
♦ моддий жавобгар шахе ўзгарганида;
♦ талон-тарож қ и ли ш ёки суиистеъмол қи ли ш , ш у ­
ни нгдек бойликларнинг бузилиш и билан боғл и қ факт- 
лар аник^анганида;
♦
ёнғин ёки табиий офатлар содир бўлганида;
♦ корхона тугатилаётганида тугатиш балансини ту­
зиш олдидан ва бош қа ҳолларда.
Т е к ш и р и ш кўламига кўра инвентаризация ёппасига 
ёки танлаб ўтказиладиган, ўтказиш вақти бўйича ре­
жалаш тирилган ёки тўсатдан ўтказиладиган инвента- 
ризацияларга бўлини ш и м ум ки н.
Инвентаризацияни ўтказиш га корхона раҳбари ва 
бош бухгалтери раҳбарлик қилади. И ш л аб чиқариш за­
хи ралари ни инвентаризация қ и ли ш ин вентаризация 
қилувчи иш чи комиссиялар том онидан моддий жавоб­
гар шахе иш тирокида амалга ош ирилади.
И нвентарлаш даврида моддий бой л и кл арн и н г м ав­
жудлиги тарозида тортиш , ўлчаш усули билан аниқла- 
нади ва рўйхатда расмийлаш тирилади. Рўйхатни мод­
дий жавобгар шахе имзолайди.
И нвентари зация қ и л и ш натиж асида материаллар 
бўйича хужжатлардаги маълумотлар ва ҳақиқий қол- 
дикутар орасидаги ф арқ солиш тирув қайдномасида рас­
мийлаш тирилади.
И ш л а б ч и қ а р и ш за хи р ал а р и н и и н в е н та р и за ц и я
қи ли ш натижасида аник^анган ҳақи қий мавжуд м улк 
ва бухгалтерия ҳисоби маълумотлари ўртасидаги тафо- 
вутлар куйидагича акс эттирилади:
Массьшн