Jurnaldan ko‘chirib bosilgan maqolalar «Til va ada biyot ta’limi»dan olindi, deb izohlanishi shart

 

Лексикология 

английского языка. – М., 1956, – 340 с.; Kennedy A.

 

Current English. – Boston, 1935. – 397 p.; Marchand H.

 

The Categories and Types of Present-day English 

Word-Formation. A Synchronic-Diachronic Approach // Alabama Linguistic and Philological Series. – Alabama: University of Alabama Press, 1966. Vol. 13. – 379 p.

7

O‘zbek tili grammatikasi. I tom. – Toshkent: Fan, 1975. 22–24-betlar.

8

T.S.Sergeyeva. Ko‘rsatilgan maqola. 176-bet.

9

Горшунов Ю.В. Прагматика аббревиатуры. Автореф. дис. ... дoкт. филол. наук. – М., 2000. – 32 с.; Тибилова М.И. Аббревиатуры-инновации (системно-

описательный и лингвопрагматический аспект). Автореф. дис. ... канд. филол. наук. – Владикавказ, 2011. – 22 с.; Kennedy A. Current English. – Boston, 

1935. – 397 p.; Marchand H. The Categories and Types of Present-day English Word-Formation. A Synchronic-Diachronic Approach // Alabama Linguistic and 

Philological Series. – Alabama: University of Alabama Press, 1966. Vol. 13. – 379 p.; Sunden K. Contribution to the Study of Elliptical Words in Modern English. 

– Uppsala, 1904. – 233 p.

10

Косарев О.Г. Аббревиатура как одно из средств экономии и экспрессии речи // ИЛШ, 2004. №1.           – С. 56–63; Лунёва Д.В., Нечепуренко М.Ю. 

Аббревиатура как одно из выразительно-экспрессивных средств языка русской и английской прессы // Международный журнал экспериментального 

образования. Филологические науки. №5. 2016. – С. 321–323.

11

D.B.Lunyova, M.Y.Nechepurenko. Ko‘rsatilgan maqola. 323-bet.

---

veb-sayt: www.tilvaadabiyot.uz

27

Tahlil

“Akademnashr” nashriyoti ana shunday nomlangan 

kitob bilan daho shoirimiz ijodiga yangi bir ochqichni 

bizga hadya etdi. Bunday umumiy nomda e’lon qilingan 

ushbu so‘zlar aslida XVIII asrda Xorazmda yashagan 

mohir lug‘atshunos olim Muhammad Xoksorning 

“Muntaxab ul-lug‘ot” va “Zubd ul-lug‘ot” risolalarining 

chop etilgan nusxasidir. 

Ushbu ilmiy asarni nashrga tayyorlovchi, so‘zboshi 

va izohlar mualliflari Mas’udxon Ismoilov va Abrorxon 

Akbarov, uni eski o‘zbek yozuvidan kirill yozuviga 

o‘tkazganlar esa Mahdixon Ismoilxon Faqiriy o‘g‘li 

va  Humoyunxon  Ismoilovlardir.  Kitobga  filologiya 

fanlari doktori, professor Shuhrat Sirojiddinov mas’ul 

muharrirlik qilgan.

O‘z-o‘zidan savol tug‘iladi: Porso Shamsiyev va 

Sobirjon Ibrohimov tuzgan “Navoiy asarlari lug‘ati” 

(1972),  Botirbek  Hasanov  tuzgan  “Alisher  Navoiy 

asarlari uchun qisqacha lug‘at” (1993), Ergash Fozilov 

rahbarligida tuzilgan to‘rt jildli “Alisher Navoiy asarlari 

tilining  izohli  lug‘ati”  (1983–1985),  Berdak  Yusufning 

“Mumtoz adabiy asarlar lug‘ati” (2010) mavjud ekan, 

ushbu lug‘at nashriga ehtiyoj bormidi?

Ushbu yangi “Alisher Navoiy asarlari lug‘ati” kitobi 

bilan  tanishgan  olim  bunga:  “Ha,  ehtiyoj  bor  ekan!”  – 

deb javob beradi. Ushbu kitobdan Muhammad Xoksor 

va XX asr navoiyshunoslarining Alisher Navoiy so‘zlari 

asl ma’nosi va ma’nolar qamrovi idrokida juda sezilarli 

farqlar borligi yaqqol ma’lum bo‘ladi. Chunki Navoiy 

davrida iste’molda bo‘lgan narsa-predmetlarning 

deyarli hammasi Muhammad Xoksor zamonida bo‘lgan, 

u bularni ko‘zi bilan ko‘rgan va qo‘li bilan tutgan. XX 

asrda esa bunday imkoniyat to‘la saqlangan, deb 

aytolmaymiz. Masalan, 

“shast”

 so‘ziga Porso Shamsiyev 

va Sobirjon Ibrohimov tuzgan lug‘atda: “1) kamon o‘qi;  

2) qarmoq”dan iborat ikki yaxshi izoh bor (692-bet). 

To‘rt jildli lug‘at “1) baliqni suvdan sanchib oladigan 

nayza, qarmoq, garpun; 2) changak” ma’nolarini ilova 

qilgan. Endi shu so‘z izohlarini Muhammad Xoksor 

tilidan eshitamiz: “Qormog‘kim, oning birla boliq tutarlar 

va yana bosh barmoqg‘a ayturlar. Va dog‘i fassod 

(qon 

oluvchi) 

nishtarin 

(jarrohlik pichog‘i bo‘lib, u tomirdan 

qon olishda ishlatiladi)

 ham ayturlar ermish. Ba’zilar 

mahbublar  zulfining  uchidagi  gajakmonand  xamig‘a 

(egri)

 ayturlar ermish”

1

.

Mumtoz adabiyotimizda ancha faol qo‘llaniladigan 

“shast” so‘zining izohlarini bu yangi lug‘at uchta yangi