Jobası: Kirisiw I. Bap. M. Nızanovtıń “Jat jurttaģı jeti kún” povestinde fantastikalıq syujet

Juwmaqlaw
Juwmaqlap aytqanda biziń bul kurs jumısımız kirisiw, tiykarģı bólimnen tısqarı eki baptan ibarat. Bul baplar óz gezeginde eki bólimnen ibarat. Birinshi bap M.Nızanovtıń “Jat jurttaģı jeti kún” povestinde fantastikalıq syujet bunda, “Jat jurttaģı jeti kún” povestinde M.Nızanovtıń syujet qurıw sheberligi, ilimiy fantastikada yumor- satira máselesi úyrenildi.
Ekinshi bapta bolsa, M.Nızanovtıń “Jat jurttaģı jeti kún” povestinde obrazlar sisteması dep atalıp ,“Jat jurttaģı jeti kún” povestinde qaharman obrazı, Qaharman psixologiyası hám konflikttiń payda bolıwı haqqında sóz etildi.
Satiriktiń “Usınday boladı”,”Kúlkim keledi”, “Nishana”,” Sizge bolmaydı”, “Adam kúldirgeni ushın”,”Jat jurttaģı jeti kún ”,”Aqshagúl”, “Rasın aytsań uradı”,”Adam jamanlasań zeyniń ashiladı”, “ Eki xanxor”, ”Ģáziyne”, ”Jaqında qızıq boladı”, “Aqıret uyqısı”, “Dushpan” t.b gúrrińler , povestler, “Tańlamalı shıģarmaları” nıń 1-2 tomları basılıp shıqtı. Ol sońģı jıllarıkinosiyenarist jazıwshı sıpatında “Tank”, “Uri”, “Kurort” sıyaqlı kinofilmleri menen keń jurtshılıqqa tanıldı.
M.Nızanovtıń “Jeti jurtqa sayaxat” povestinde turmısta ushırasatuģın kúlkili epizotlardı tańlap alģan. Bular ómir shınlıģındaģı tábiyiy qarama-qarsılıqlar. Bul povestte jazıwshı fantastikalıq syujetten paydalanıp , XX ásirdegi qaraqalpaq xalqınıń haqıyqatlıģında ushırasatuģın jaramsız qubılıslar , kúlkili isler ulıwmalastırılģan tipik jaģdaylardı fantastikalıq ortalıqqa salıp súwretleydi. Jazıwshınıń bul dóreypesinde yumor, erroniya, grotesk, goperbola, sarkazm sheberlik penen qollanılģan. Satira- fantastikalıq shıģarmalarında jazıwshınıń paraxatshılıq, ekologiyanı saqlaw, xalıqtıń turmısın ekonomikalıq jaqtan joqarı kóteriw ideyası ayqın seziledi. Basqa planetalıq fantastikalıq obrazlar menen jer adamlardıń turmısın salıstııw usılı arqalı satiriktiń tiykarģı ideyası ashıp beriledi. Onıń shıģarmalarında dóregen kópshilik obrazlar iponiyalıq xarakterge iye, geyde kúshli sarkazm da ushırasadı. Shıģarmanıń baslı qaharmanı Beknazar obrazı arqalı eski dúzimniń halatın kórsetip beriwge urınģan shayır óz maqsetine jete alģan dep esaplaymız. M.Nızanovtıń “Jat jurttaģı jeti kún” qıyalıy yumorlıq povestinde biziń jámiyetimizdegi bılģasıqlar ótkir kúlkige alınadı. Shıģarmada grotesk, sarkazm, irroniya, ezop tili sıyaqlı kórkemlew qurallarınan utımlı paydalanılģanı kózge taslanadı. Sonlıqtan da avtordıń povestlerin hár tárepleme izertlew ilim ushın zárúrli máselelerdiń biri esaplanadı. Bul másele ele izertleniwin kútip turģan actual máselelerden dep oylaymız.