|
Nazorat savollari.
Sistemaning sovish tezligi qanday omillarga bogliq?
Aralashmalarning sovish chizigi toza moddaning sovish chizigidan nimasi bilan farq qiladi?
Evtektikalar qanday o’ziga xoslikga ega?
Sistemaning suyuqlanish diagrammasi orqali nimalarni aniqlash mumkin?
Laboratoriya mashg’uloti-9
Naftalin – difenilaman sistemasining termik analizi
Ishning maqsadi. 1. Naftalin difenilamin aralashmasi misolida termik analiz metodi bilan tanishish 2. Turlicha tarkibli aralashmalrning sovish chiziklarini uzish.3. Naftalin- difenilamin aralashmasining suyuklanish diagrammasini tuzish
Ishni bajarish uchun kerakli asbob va reaktivlar shkalali termametr va aralashtirgich joylangan 7 ta probirka (probkasi bilan); prbirkalar uchun shtativ; Probirka joylashishi mumkin bulgan kattaroq si/imli boshqa probirka (vozdushnoy rubashki) 500 ml si/imli stakan; gorelka, trenojnik; asbest to’r; analitik tarozi; sekundomer; sochiq; naftalin va difenilamin.
Ishning tafsiloti.
7 ta probirkaga 8 g dan quyidagicha tarkibli aralashmalar solinadi:tersmik analiz metodi yordamida sistemaning tarkibi bilan boglik bulgan suyuklanish temperaturasi, eruvchanlik, issiklik si/imi va boshka shu kabi xossalari urganiladi. Termik analiz metodi asosida sistema sovutilishi yoki kizdirilgan sayin uning temperaturasini uzgarishi tezligini ulchash yotadi.
A gar sovitilgan sayin sistemada xech kanday uzgarish sodir bulmasa, masalan issiklik yutilishi yoki ajralib chikishi kuzatilmasa, u xolda uning temperaturasi kuyidagi tenglamaga muvofik bir tekis uzgaradi:
Bu erda - moddaning o’tacha sovush tezligi; - moddaning kichik vaq oraligidagi o’tacha temperaturasi; modda miqori, uning issiqik si/mi, muht va idish devorining issiqik o’kazuvchanligi bilan bo/liq koeffitsient; - muhitning o’rtacha temperaturasi. Qizdirilgan modda va atrof - muhitning temperaturasi farqi qanchalik katta bo’lsa, sistemaning sovish tezligi shunchalik katta bo’ladi. Lekin modda sovigan sayin uning temperaturasi atrof muhitning temperaturasiga yaqinlashib boradi, shuning uchun vaqt o’tgan sayin sovish tezligi kamayadi, natijada sovish chizi/i temperatura o’qiga nisbatan bir oz egiladi. Bu egilish moddaning temperaturasi atrof muhit temperaturasiga yaqinlashgan sari kattalashadi. Modda va uni o’rab turgan muhit temperaturasi farqi etarlicha katta bo’lsa sovish chizigini to’g’ri chiziq deb hisoblash mumkin.
Agar sistema sovitilganda, issiqlik ajralib chiqishi bilan bo/liq o’zgarish kuzatilsa, sovish chizigida sinish (rasmga qarang) paydo bo’ladi va shunga muvofik modda temperaturasi o’zgarmay qolishi yoki temperaturasi, pasayishida sekinlashish kuzatiladi. Bunda moddadagi o’zgarish va issiqlik ajralib chiqish to’xtamaguncha temperatura amalda o’zgarmay qoladi. Shundan so’ng sovish yana bir tekisda davom etadi.
Abstsissalar o’qiga vaqt, ordinatalar o’qiga temperaturani joylab berilgan modda yoki moddalar aralashmasining sovish chizigi grafigini tuzish mumkin. Sovish chizigidagi sinish orqali berilgan modda yoki muayyan tarkibli aralashmaning fazaviy o’tish temperaturasini (masalan suyuqlanish temperaturasini) aniqlash mumkin.
Kompanentlarining protsent miqdori turlicha bo’lgan bir qancha qotishmalarni analiz qilish natijasida sovish chiziqlari seriyasini olish mumkin. Agar toza moddalar va ular turlicha tarkibli aralashmalarning suyuklanish temperaturalarini aniklab ordinatalar ukiga aralashmalarning suyuklanish temperaturasini abstsissalar ukiga esa bu aralashmalardagi biror Аралашма таркиби, %
9-расм. Фенол-дифениламин системасининг суюšланиш диаграммаси
kompanentning protsent tarkibini qo’yilsa sistemaning suyuklanish diagrammasini hosil qilish mumk .
|
Probirkalardagi moda mikdori (g)
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
Naftalin
|
8
|
6
|
5
|
4
|
3
|
2
|
0
|
Difenilamin
|
0
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
8
|
Aralashmali probirkalar li termometr va aralashtirgich o’tkazilgan probkalar bilan bekitiladi va shtativga mahkamlanadi. 500 ml si/imli stakanga suv solib uni qaynaguncha qizdiriladi va unga probirkalardan birini tushiriladi. probirkadagi modda suyuklanib, uning temperaturasi ga etgach, uni sochik bilan artiladi va kattarok si/imli probirka ichiga joylanadi. Sekundamerdagi vaqtga qarab probirkadagi moddaning temperaturasi har 30 sekunddan yozib boriladi va har safar probirkadagi moddani aralashtirgich yordamida 1 ayl/sek tezlikda aralashtirib turiladi. Olingan natijalar jadvalga yoziladi .
|
O’lchashlar (0,5 min intervaldagi)
|
Probirkalardagi modda harorati ( )
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Olingan natijalar asosida sovish chiziqlari chiziladi, buning uchun abstsissalar o’qiga vaqt ordinatalar o’qiga aralashmalar temperaturasi joylanadi sovish chiziklaridagi sinishlarga qarab aralashmalarning kristalanishi boshlanadigan temperaturalar va evtektikalarning qotish temperaturalari aniqlanadi. Bundan tashqari sovish chiziqlari orqali turlicha tarkibli aralashmalarning evtektik qotishi davomiyligini aniqlash mumkin. Natijalar jadvalga joylanadi.
Aralashmalar №
|
Aralashmalar tarkibi (%)
|
Kristalla –nish boshlanadi –gan temperatura
|
Evtektikalar qotishi
|
Naftalin
|
Difenil –amin
|
Temperatura ( )
|
Temperatura to’xtashining davomiyligi (min)
|
1
|
100,0
|
0
|
|
|
|
2
|
75,0
|
25,0
|
|
|
|
3
|
62,5
|
37,5
|
|
|
|
4
|
50,0
|
50,0
|
|
|
|
5
|
37,5
|
62,5
|
|
|
|
6
|
25,0
|
75,0
|
|
|
|
7
|
0
|
100,0
|
|
|
|
Bu jadvaldagi natijalarga asoslanib naftalin –difenilamin sistemasining suyuklanish diagrammasi tuziladi, buning uchun ordinatalar o’qiga kristallanish boshlanadigan temperatura, abstsissalar o’qiga esa aralashmalar tarkibi qo’yiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
