Jizzax davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti

Hisoblashlar. Erigan moddaning molekulyar massasini hisoblashlar 0,1 aniqlikda olib borilishi kerak.
Kuzatish natijalarini yozish tartibi
Bo’sh probirkaning massasi – g_1, g;
Probirkaning benzol namunasi bilan birga massasi –g₂, g;
Benzol namunasi –g_b, g;
Tekshirilayotgan modda namunasi –g_m, g;

	Muzlash harorati ( )				(3) formula bo’yicha M
	Taxminiy	haqiqiy	Haqiqiy qiymat o’rtachasi
Erituvchi Eritma		1) 2) 3) 1) 2) 3)	} }

Krioskopik usulda moddaningdissotsialanish darajasini aniqlash
Agar erigan modda –elektrolit bo’lsa, eritmadagi zarrachalar soni modda molekulalari soniga teng bo’lmaydi, chunki molekulalar ionlargacha parchalanadi. Demak, eritmada zarrachalarning umumiy kontsentratsiyasi oshadi, bunda t qiymati ham o’zgaradi; (3) formula bo’yicha hisoblanadigan molekulyar massa ham moddaning haqiqiy molekulyar massasiga mos kelmaydi. Bundan shunday xulosa qilish mumkin; (3) formuladan faqat noelektrolitlarni molekulyar massasini hisoblash mumkin.
Elektrolitlar eritmasini molekulyar massasini krioskopik usulda aniqlaganda uning haqiqiy molekulyar massasi topilmaydi, topilgan molekulyar massa haqiqiydan kichik bo’ladi. Masalan, eritmada elektrolitning n molekulasi bo’lib, uning dissotsialanish darajasi  bo’lsa, ionlarga ajralgan molekulalar soni n bo’ladi, ajralmaganlari esa:
(4)
Agarda har bir molekula 2 ga parchalansa, barcha zarrachalar soni teng bo’ladi:

Erigan moddaning umumiy massasi ma’lum bo’lgani uchun, n ni haqiqiy molekulyar massa M ga ko’paytmasi teng bo’lishi kerak ko’paytirilgan topilgan molekulyar massa M₁ ga:

n ni qisqartirib, qovuslarni ochsak, xosil bo’ladi:
(5)
undan (6)
Haqiqiy molekulyar massani bilgan va M₁ ni topgan holda  ni (6) formuladan hisoblash mumkin.
Ishdan maqsad: Elektrolitlarni dissotsilanish darajasini hisoblash.
Ishning bajarilishi: 5% li KCl eritmasini molekulyar massasi krioskopik usulda aniqlanadi.
t Bekman termometri yordamida eritma va toza erituvchilarni muzlash xarorati farqi shaklida topiladi.
KCl ni haqiqiy molekulyar massasi K va Cl ning atom massalarini yig`indisiga teng.
Hisoblashlar. KCl ning ko’rinma molekulyar massasi (3) formula orqali aniqlanadi:

O’tkaziladigan tajribada KCl ning 5% li eritmasi, ya’ni 5 gr va 95 gr va suvning muzlash haroratini molyar pasayishi 1,86^oC ga teng bo’lganligi sababli, bunda

5% li KCl eritmasining elektrolitik dissotsilanish darajasi (6) formuladan hisoblab topiladi:

Tajriba natijalari erituvchi sifatida benzol olingan tajribadagi kabi yozib boriladi