Jismoniy tarbiya

S vitamini(askorbin kislotasi)
S  vitaminining  odam  organizmida  kam ligi  singa  (skorbut) 
kasalligiga  olib  kelishi  mumkin  S  vitam inining  yetishm asligidan 
bo‘g ‘inlarda  og‘riq  paydo  bo‘ladi,  suyaklar  m o ‘rt  b o ‘ladi,  kam   qonlik 
kasalliklariga  chidamlilik  susayadi.  Organizmida  S  vitam inining 
yetishmasligi  natijasida  odam  yuqumli  (infeksiya)  kasalliklardan  va 
xolsizlikdan  halok  bo‘ 1 ishi  mumkin.  Bir  kunlik  ehtiyoj  o ‘rtacha  50  mg 
ni  tashkil  qiladi.  Kasalga  chalinganda  yoki  jism oniy  ish  bajarganda 
organizmda  askorbin  kislotasiga  bo'lgan 
ehtiyoj 
keskin  ortadi. 
N a ’matak,  limon,  apelsin,  pomidor,  qora  smorodina,  karam,  garimdori, 
ukrob,  piyoz,  sabzi,  lavlagi askorbin kislotasiga boy b o ‘ladi.

---

D vitamini
D  vitamini  kalsiy  va  fosforni  organizmda  almashinuvida  katta 
rol  o ‘ynaydi.  D  vitam inozida  raxit  kasalligi  hosil  bo ‘ladi.  Raxit  bilan 
asosan  yosh  bolalar  kasallanadilar.  D  vitaminiga  bir  kunga  bo‘lgan 
ehtiyoj  bolalarga  0,1-0,02  mg,  kattalar  uchun  0,003  mg  boMishni  talab 
etadi.  A sosan  quyoshdagi  ultra  binafsha  nurlarini  odam  terisiga  ta ’siri 
ostida  organizm   D  vitam inini  ishlab  chiqaradi,  shu  bilan  birga  baliq 
yog‘i va tuxum da k o ‘proq uchraydi.
Chiniqish
B u  muamm oga  Ibn  Sino  o ‘z  asarlarida  katta  ahamiyat  bergan. 
C hiniqish  insonga  qadim   zam onlardan  ma’lumdir.  Bizning  maqsadimiz 
chiniqtiruvchi 
om illar 
va 
ulardan  ko‘proq 
foydalana 
olishni 
tushuntirishdan iboratdir.
A gar tanani qisqa m uddatga  b o isa ham chiniqtirish  lozim bo‘lib 
qolsa  (uzoq  sovuq  o 'lk ag a  sayohatdan  oldin),  bunda  qisqa  muddatli 
sovuq  ta ’sirlanuvchi  bir  necha  jadal  mashg‘ulotlardan  foydalanish 
kifoya.  T o ‘g ‘ri,  bu  hoi  um um an  shamollamaslik  (gripp)  ning  oldini 
oladi  deb  ayta  olmaymiz.  Lekin  tanada  chiniqishga  moyillik  asta-sekin 
kuchayib  boradi.  Chiniqishning  mohiyati  bilan tanishar  ekanmiz,  uning 
tabiat  tom onidan  in’om  etilgan  suv,  quyosh,  havo  kabi  omillarini  sanab 
o ‘tish  lozimdir.  Sovuqda,  issiqda  (suv,  havo)  chiniqish  tanani 
tinchlantiradi.  C hiniqish  jarayonida  shuni  unutmaslik  kerakki,  suv 
qanchalik  sovuq  (m uzdek)  bo ‘lsa,  uning ta ’siri  ham   3 -5   daqiqa  davom 
etishi  mumkin.  Bunda  har  bir  organizmning  o ‘ziga  xos  tomonlari 
hisobga  olinishi  kerak.