Jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy-fiziologik asoslari

Uqalashning asosiy fiziologik ta’sirmexanizmi - 3 ta omil ta’sirida uqalash mexanizmi amalga oshiriladi.
I. Nerv orqali
2. Gumoral
3. Mexanik
Uqalash organizmga nerv sistemasi ishtirokida boradigan murakkab jarayon bo‘lib hisoblanadi. Uqalash jarayoni har xil qatlamlarda joylashgan va markaziy nerv sistemasi hamda vegetativ nerv sistemasiga boruvchi nerv oxirlariga ta’sir etish natijasida amalga oshiriladi.


Davolovchi uqalashning usullari-Asosiy usullar
1. Silash
2. Ishqalash
3. Ezish
4 Tebranishli (Vibratsiya) silash.
Terini qimirlatmasdan qo‘lni teri ustida yuritiladi. Bu usulda uqalash bir qo‘llab yoki 2 qo‘llab, kaftlar bilan, barmoq uchlari bilan amalga oshiriladi. Bu uqalashlar zigzag holatida, spiralsimon, buylama va kundalang holatlarda bajariladi.
Silash terining ustki qatlamida barmoq uchlarida harakat qilinganda kishi organizmiga roxat beruvchi hamda og‘rikni his etmasdan bajariladigan yoqimli harakat hisoblanadi. Tomirlardagi harakatlarni his etishni pasaytirib organizmni bo‘shashtiradi. Natijada organizmda tinchlanish hosil bo‘ladi. Chuqurroq uqalash usullarini amalga oshirishdan oldin terining ustki qatlamida barmoqlar yordamida erkin uqalashlar o‘tkaziladi, so‘ngra teri tuqimalariga barmoqlar uchi bilan chuqurroq harakatlantirib qon aylanish nerv sistemalarini yaxshiroq harakatlanishiga uqalash o‘tkaziladi.
Surunkali yurak mushaklari yetishmovchiligida uqalashlar- Bunday uqalash, asosan, quyidagi kasalliklarga olib boriladi. Jismoniy zo‘riqishdan keyingi yurak etishmovchiligi yurak klapan apparatining shikastlanishi, intaksikatsiya (chekish, ichishga qarshi), ichki sekretsiya bezlari kasalligi, yurak mushagi funksional yetishmovchiligi.
Uqalash ko‘krak qafasining orqa yuzasidan boshlanadi, chunki bu tomonda mushaklar yuza joylashgan va kapilyarlar turi kengayib, pereferik qon aylanishi yaxshilanadi va yurakning ish faoliyati oshadi.
Ko‘krak qafasi orqa tomonining terisi yengil silash orqali ukalanadi. Qo‘l kafti bilan 5-10 marta dumg‘azadan ko‘krak tomon va qo‘l osti chuqurcha bo‘ylab yengilgina silanadi. Undan so‘ng orqaning uzun mushagi, so‘ng mushaklar alohida ukalanadi. 5-10 marta ukalagandan so‘ng yana 2-3 marta silanadi.