JISmONIY TARBIYa FANI O‘QUV DASTURI (1-,2-,4-,6-,7-SINFLAR) UQTIRISH XATI
Jismoniy tarbiya darslarini o‘tkazishdan maqsad – o‘quvchilarning salomatligini saqlash, ularning jismonan yetuk bo‘lib yetishishlari uchun
shart-sharoitlar yaratish va mashg‘ulotlarda xavfsizlik qoidalariga rioya qilish ko‘nikmalarini shakllantirishdir.
Ushbu maqsadni amalga oshirish uchun quyidagi ta’limiy, tarbiyaviy, sog‘lomlashtiruvchi vazifalarni bajarish lozim bo‘ladi:
Ta’limiy – jismoniy tarbiya va sport bo‘yicha asosiy tushunchalarni, ularning mohiyatini hamda dasturda mavjud bo‘lgan jismoniy tarbiya jarayonida mashqlarni o‘quvchilarga o‘rgatish tushuniladi. Ta’limiy vazifani amalga oshirishda o‘quvchilarda jismoniy tarbiya va sport to‘g‘risidagi nazariy bilimlar, ya’ni sport turlari, sport anjomlari va ulardan foydalanish hamda xavfsizlik qoidalariga rioya etgan holda yosh-fiziologik xususiyatlariga mos bo‘lgan jismoniy yuklamalarni mustaqil ravishda belgilay olish kabi ma’lumotlar beriladi.
Tarbiyaviy – jismoniy tarbiya va sport faoliyatining kerakligicha ta’minlash, jismoniy sifatlarni rivojlantirish va aqliy, estetik tarbiyalar bilan shakllantirib boriladi.
Sog‘lomlashtiruvchi – o‘quvchilarning organizmlari, sog‘lig‘ini mustahkamlash, har tomonlama jismonan tarbiyalashga qaratiladi. O‘quvchilarning yosh xususiyatlariga qarab quyidagi vazifalar amalga oshirib boriladi:
a) organizmni chiniqtirish;
b) jismoniy qobiliyatlarni rivojlantirish.
Umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida jismoniy tarbiya o‘quv fanini o‘qitishning asosiy maqsadi – o‘quvchilarni jismonan baquvvat, epchil, sog‘lom qilib tarbiyalash, inson salomatligi to‘g‘risidagi bilimlarini rivojlantirish, jismoniy tarbiya fanidan egallagan bilimlarini hayotda qo‘llay olish layoqatini shakllantirishdan iborat. Jismoniy tarbiya o‘quv fanini o‘qitishning asosiy vazifalari esa sog‘lomlashtiruvchi mashqlarni bajarishni tushunish va qo‘llay olish;
jismoniy mashqlarni ketma-ketlikda to‘g‘ri bajarish orqali jismoniy sifatlarni rivojlantirish;
sport asbob-anjomlaridan foydalanishning xavfsiz usullarini o‘rgatish;
sog‘lom turmush tarzini keng jamoatchilik o‘rtasida targ‘ib etishda tayanch va jismoniy tarbiya faniga oid kompetensiyalarni shakllantirishdan iboratdir.
Jismoniy tarbiya fani bo‘yicha umumiy o‘rta ta’lim muassasalari bitiruvchilariga quyidagi malaka talablari qo‘yiladi:
Sog‘lomlashtiruvchi mashqlarni bajarishni tushunish va qo‘llay olish kompetensiyasi, jismoniy mashqlar majmuasini ketma-ketlikda to‘g‘ri bajarish orqali jismoniy sifatlarni rivojlantirish;
kompetensiyasi hamda sport asbob-anjomlaridan xavfsiz usullarda foydalanish kompetensiyasi.
Jismoniy tarbiya va sog‘lomlashtirishni boshlang‘ich sinflarda o‘qitish salomatlikni mustahkamlash, jismoniy sifatlar (kuch, tezlik, chaqqonlik, chidamiylik, egiluvchanlik va koordinatsiya)ni rivojlantirish, o‘yinli vaziyatlarda oqilona va murakkab hayotiy-amaliy, shuningdek, sportning harakatli turlarini o‘zlashtirishga yo‘naltiriladi.
Yuqori sinflarda ushbu fanni o‘qitish me’yoriy jismoniy rivojlanishga ko‘maklashish, harakatlanish vaqtida va statik holatlarda gavdani to‘g‘ri tutish malakasini mustahkamlash, gimnastika, yengil atletika, sport o‘yinlari (basketbol, voleybol, gandbol, futbol va boshqalar) mashqlarini bajarishda texnika va taktika asoslarini o‘rgatish ko‘nikma va malakalarni mustahkamlaydi.
Shunindek, jismoniy tarbiya darslari hududning imkoniyatlari va yil mavsumining o`zgarishiga qarab o`zgartirishda albatta davlat ta`lim standart talablarini to`liq bajarilishi nazarda tutiladi.
Jismoniy tarbiya fanini o‘qitishda yuqori sinflarda “Sog‘lom avlod asoslari” hamda “Hayot xavfsizligi asoslari” o‘quv kurslarining “Suvdagi xavfsizlik qoidalari”, “Cho‘milish himoya vositalari haqida tushuncha”, “Burundan qon ketish sabablari va birinchi yordam ko‘rsatish”, “Ko‘zga chang tushganda muhofazalanish qoidalari”, “Nafas olish a’zolari va teri yuzasini muhofaza qilish vositalari haqida tushuncha”, “Jismoniy mashqlarni bajarish vaqtida xavfsizlik choralari” mavzulari orqali singdiriladi.
Kommunikativ, axborotlar bilan ishlash, o‘zini o‘zi rivojlantirish, ijtimoiy faol fuqarolik, milliy va umummadaniy, matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyalari o‘quvchilarning yoshi, psixo-fiziologik xususiyatlarini inobatga olgan holda A1, A2 darajalar bo‘yicha elementlarga ajratib berildi.
Jumladan, Sog‘lomlashtiruvchi mashqlarni bajarishni tushunish va qo‘llay olish kompetensiyasi: A1 kun tartibi qoidalariga rioya qila olish;
ertalabki badantarbiya va dars jarayonida chiniqtirish mashqlarini bajara olish;
saflanish va yurish qoidalarini bajara olish;
harakatli o‘yin turlari va ularning qoidalarini bilish;
jismoniy mashqlarning inson salomatligiga ta’sirini bilish;
shaxmatning boshlang‘ich o‘yin qoidalarini bilish.
A2 jismoniy mashqlarni bajarishda gigienik qoidalarni bilish;
gimnastika anjomlaridan xavfsiz foydalana olish;
yengil atletikaning inson salomatligida tutgan o‘rnini bilish;
basketbol, voleybol, qo‘l to‘pi, futbol sport o‘yinlarining himoya va hujum usullarini bilish;
kurash elementlari hamda usullarini bajara olish;
qomatni to‘g‘ri shakllantirish mashqlarini bajara olish;
shaxmat donalarining yurish hamda shoxni mot qilish qoidalarini bilish.
o‘yin mashqlarni bajarish paytida xavfsizlik qoidalarini bilish.
