Jismoniy madaniyat

 

professional  bilimdonlik

  -  o`zi  boshqarayotgan  soha  faoliyatini  mukammal 

yo`lga qo`yish uchun o`sha faoliyat borasida to`la ma’lumotlar, bilim va malakalarga 

ega bo`lishlikdir; 

✓

 

uslubiy bilimdonlik

 - bilgan narsalari, shaxsiy malaka va ko`nikmalari, turli 

loyihalar  xususidagi  ma’lumotlar,  to’shiriqlarni  tez,  to`g`ri  va  tushunarli  tarzda 

xodimlarga yetkaza olish qobiliyati; 

✓

 

ijtimoiy-psixologik  bilimdonlik

  -  odamlar  bilan  ishlash,  ular  bilan  til 

topishish, jamoani uyushtira olish, uni yaxshi ishlashga safarbar qilish, o`zidagi liderlik 

sifatlarini to`la namoyon eta bilish qobiliyati. Bu tushunchako`pincha 

“kommunikativ 

bilimdonlik”

tushunchasi bilan sinonim sifatida ham ishlatiladi. 

Rahbarlikka loyiq mezonlar asosida liderlikning vazifalari quyidagilar: 

Lider  –

  ma’mur,  rejalashtiruvchi,  siyosatchi,  baholovchi  ekspert,  jamoning 

vakolatli  vakili,  rag`batlantirish  va  jazolash  tashabbuskori,  hukm  chiqaruvchi  va 

yarashtiruvchi,  namuna  “Ota”,  jamoaning  ramzi  –  referent,  individual  mashullikni 

cheklovchi, dunyoqarashlar shakllantiruvchi, “balogardon”. Liderlik va superliderlik

 - 

ijtimoiy-psixologik  hodisalardan  muhimi  hisoblanib,  bu  muammoni  aynan  bizning 

sharoitimizdagi talqini, ya’ni mardlik va jasorat ko`rsatish uchun ochiq maydonlar yo`q 

bo`lgan sharoitda liderlik hislatlarining namoyon bo`lish xususiyatlarini ko`rib chiqish 

mumkin.  Zamonaviy  ishlab  chiqarishning  samaradorligi  eng  avvalo  rahbarni  lider 

fenomeni doirasida - guruhning samarali faoliyat ko`rsatish yo`llarini belgilab berishdir. 

Eng  yaxshi  lider  –  bu  «superliderdir»

. 

U  o`z  xodimlarining  aksariyatini  birinchi 

navbatda o`zlari uchun liderlarga aylantira oladi. Asosiy g`oya shundan iboratki, agar 

odam  eng  avvalo  o`zi  uchun  lider  bo`la  olsa,  o`zidagi  bu  malaka  yoki  mahoratni 

boshqalarga  yetkaza  oladi,  jamoa  o`zi  mustaqil  ishlaydigan,  bevosita  tepasida  turib 

boshqarib turadigan insonga muhtoj bo`lmagan mexanizmga aylanadi.  

Bu 

– 

superliderlikdir(3.5-chizma).  

 

Har qanday faoliyatda muvaffaqiyatni ta’minlovchi sifatlar e’tirof etiladi. 

Ularning orasida eng ko`p marta takrorlanadiganlar:

Intellekt -

odamning murakkab va mavhum muammolarni yecha olish 

qobiliyati, u o`ta yuqori bo`lmasligi, aksincha, o`rtachadan yuqori bo`lishi 

kerak;

Tashabbuskorlik

- yangicha ishlash va harakatlarga ehtiyojni 

anglash qobiliyati va shunga mos motivlar kiradi.

---

52 

 

Oddiy  rahbar  yoki  liderning  superliderga  aylanishi  bir  necha  bosqichlarda 

kechadi: 

 

o`zi  uchun  lider  bo`lish,  ya’ni  shaxsiy  maqsad  va  maslaklar,  o`zini-o`zi 

kuzatish,  o`zini-o`zi  rag`batlantirish,  hayoliy  repititsiyalar  va  kognitiv  tahlillar  orqali 

o`zining mustaqil inson, shaxs ekanligini, o`zida boshqalarga o`rnak  bo`luvchi sifatlar 

borligini anglash; 

 

yuqorida  qayd  etilgan  sifatlarning  afzalliklarini  o`zgalarga  namoyish  etib, 

uning afzalliklariga ishontira olish; 

 

xodimlariga  o`zlarida  tashabbus  va  o`ziga  ishonchni  namoyon  etish  uchun 

sharoit yaratish; 

 

mustaqil qobiliyat egalari bo`lgan xodimlarni rag`batlantirish, kerak bo`lganda, 

faqat konstruktiv tanbehlar berish; 

 

o`z-o`zini boshqarishga asoslangan ijtimoiy faoliyatni tashkil etish va ishlarga 

hadeb aralashaverishdan o`zini  tiyish.