professional bilimdonlik
- o`zi boshqarayotgan soha faoliyatini mukammal
yo`lga qo`yish uchun o`sha faoliyat borasida to`la ma’lumotlar, bilim va malakalarga
ega bo`lishlikdir;
✓
uslubiy bilimdonlik
- bilgan narsalari, shaxsiy malaka va ko`nikmalari, turli
loyihalar xususidagi ma’lumotlar, to’shiriqlarni tez, to`g`ri va tushunarli tarzda
xodimlarga yetkaza olish qobiliyati;
✓
ijtimoiy-psixologik bilimdonlik
- odamlar bilan ishlash, ular bilan til
topishish, jamoani uyushtira olish, uni yaxshi ishlashga safarbar qilish, o`zidagi liderlik
sifatlarini to`la namoyon eta bilish qobiliyati. Bu tushunchako`pincha
“kommunikativ
bilimdonlik”
tushunchasi bilan sinonim sifatida ham ishlatiladi.
Rahbarlikka loyiq mezonlar asosida liderlikning vazifalari quyidagilar:
Lider –
ma’mur, rejalashtiruvchi, siyosatchi, baholovchi ekspert, jamoning
vakolatli vakili, rag`batlantirish va jazolash tashabbuskori, hukm chiqaruvchi va
yarashtiruvchi, namuna “Ota”, jamoaning ramzi – referent, individual mashullikni
cheklovchi, dunyoqarashlar shakllantiruvchi, “balogardon”. Liderlik va superliderlik
-
ijtimoiy-psixologik hodisalardan muhimi hisoblanib, bu muammoni aynan bizning
sharoitimizdagi talqini, ya’ni mardlik va jasorat ko`rsatish uchun ochiq maydonlar yo`q
bo`lgan sharoitda liderlik hislatlarining namoyon bo`lish xususiyatlarini ko`rib chiqish
mumkin. Zamonaviy ishlab chiqarishning samaradorligi eng avvalo rahbarni lider
fenomeni doirasida - guruhning samarali faoliyat ko`rsatish yo`llarini belgilab berishdir.
Eng yaxshi lider – bu «superliderdir»
.
U o`z xodimlarining aksariyatini birinchi
navbatda o`zlari uchun liderlarga aylantira oladi. Asosiy g`oya shundan iboratki, agar
odam eng avvalo o`zi uchun lider bo`la olsa, o`zidagi bu malaka yoki mahoratni
boshqalarga yetkaza oladi, jamoa o`zi mustaqil ishlaydigan, bevosita tepasida turib
boshqarib turadigan insonga muhtoj bo`lmagan mexanizmga aylanadi.
Bu
–
superliderlikdir(3.5-chizma).
Har qanday faoliyatda muvaffaqiyatni ta’minlovchi sifatlar e’tirof etiladi.
Ularning orasida eng ko`p marta takrorlanadiganlar:
Intellekt -
odamning murakkab va mavhum muammolarni yecha olish
qobiliyati, u o`ta yuqori bo`lmasligi, aksincha, o`rtachadan yuqori bo`lishi
kerak;
Tashabbuskorlik
- yangicha ishlash va harakatlarga ehtiyojni
anglash qobiliyati va shunga mos motivlar kiradi.
52
Oddiy rahbar yoki liderning superliderga aylanishi bir necha bosqichlarda
kechadi:
o`zi uchun lider bo`lish, ya’ni shaxsiy maqsad va maslaklar, o`zini-o`zi
kuzatish, o`zini-o`zi rag`batlantirish, hayoliy repititsiyalar va kognitiv tahlillar orqali
o`zining mustaqil inson, shaxs ekanligini, o`zida boshqalarga o`rnak bo`luvchi sifatlar
borligini anglash;
yuqorida qayd etilgan sifatlarning afzalliklarini o`zgalarga namoyish etib,
uning afzalliklariga ishontira olish;
xodimlariga o`zlarida tashabbus va o`ziga ishonchni namoyon etish uchun
sharoit yaratish;
mustaqil qobiliyat egalari bo`lgan xodimlarni rag`batlantirish, kerak bo`lganda,
faqat konstruktiv tanbehlar berish;
o`z-o`zini boshqarishga asoslangan ijtimoiy faoliyatni tashkil etish va ishlarga
hadeb aralashaverishdan o`zini tiyish.
Do'stlaringiz bilan baham: |