Jismoniy madaniyat kafedrasi

Mukammal o‘rgatish bosqichi

Bu o‘rgatish bosqichi oldida turgan maqsad ilgari hosil qilingan qo‘pol malakani aniq, butun qismlarigacha qayta ishlab chiqilgan malaka darajasiga yetkazishdan iboratdir. Mukammal o‘rgatish jarayonida harakatni shu darajada aniqlash kerakki, natijada ko‘nikma borib-borib mukammal harakatni bilib olish malakasiga aylansin. Dastlabki o‘rgatish ko‘proq harakat texnikasi asosini o‘rgatishdan iborat bo‘lgan bo‘lsa, ikkinchi bosqichda bu asos mukammal o‘rgatiladi va uning detallari aniqlashtiriladi.

Mukammal kuch bosqichi murakkab harakat akti alohida amallarining vaqtga oid, fazoviy va kuch xususiyatlarini aniqlash bilan tavsiflanadi. Alohida harakat reflekslarini va umuman ularning tizimini aniqlash bu jarayonning fiziologik mexanizmi hisoblanadi. O‘tkazilgan juda ko‘p tadqiqotlarning ko‘rsatishicha, harakat ko‘nikmalarining hosil bo‘lishi to‘lqinga o‘xshab sodir bo‘ladi: ko‘nikmaning yaxshilanishi harakatni bajarishda yomonlashishi bilan almashinadi. Harakat ko‘nikmasini takomillashtirish natijasida harakatning dinamik stereotipi vujudga keladi va bu stereotip harakat bir xilda, bir shaklda ko‘p marta takrorlanishi asosida mustahkamlanadi. Miya po‘stlog‘ida yuzaga kelgan tizimli faoliyat harakat aktining bemalol bajarilishini ta’minlaydi.
Mukammal o‘rgatish bosqichining muddati har xil bo‘lishi mumkin. Bu harakatli mashq tuzilishining qanchalik murakkabligiga, o‘rganuvchining umumiy va maxsus jihatdan qanchalik tayyorligiga, hatto ta’sirlanishlarning qanchalik barqarorligiga, asab faoliyatining ishiga bog‘liqdir. Bu bosqichning cho‘zilib ketishiga tug‘ma avtomatlashganlik va himoyalanish ta’sirini bartaraf etish bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa ko‘nikma va qiyinchiliklardan salbiy ta’sirlanish hodisalari ham sabab bo‘lishi mumkin.
Mukammal o‘rgatish bosqichining vazifalari quyidagilardan iborat:
1) o‘rgatilayotgan harakatlarning qonuniyatlarini yanada chuqurroq tushunish;
2) o‘rgatilayotgan harakat texnikasi qismlarini aniq bilib olishga erishish;
3) harakat amallarini to‘laligicha aniq, erkin va bir-biridan uzmay bajarishga erishish.
Bu bosqichda harakat amali texnikasining asosiy variantini o‘zlashtirish davom ettiriladi. Agar zarur shart-sharoit mavjud bo‘lsa, o‘rgatilayotgan harakatni murakkab variantini bajarishga urinish juda foydali bo‘ladi.