Жисмоний тарбия ва спорт вазирлиги ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети артиқов зохиджон собирович

Статик ва айланма динамик кучланиш ҳаракатлари таъсирида мувозанат сақлаш функциясини шакллантириш бўйича ишлаб чиқилган машқларни қўллаш методикаси

Спорт амалиётида муайян спорт турига хос жисмоний сифатлар ва техник-тактик ҳаракатлар (усуллар)ни шакллантиришда ҳажми, шиддати жиҳатларидан шуғулланувчилар ёши, жинси ҳамда жисмоний имкониятларига мос меъёрланган ёки табақалаштирилган бундай машқларни қўллашнинг изчил тизимли методик тартибда амалга оширилиши ижобий натижа беради. Маълумки, техник-тактик кўникмаларга ўргатиш ёки уларни шакллантириш самарадорлиги танланган спорт тури хусусиятларига хос бўлган жисмоний сифатларнинг муносиб равишда ривожланганлиги билан белгиланади. Лекин барча спорт турларида, айниқса вазиятли спорт турларида ўзига хос жисмоний сифатлардан ташқари жисмоний ва техник-тактик имкониятлар таркибида муҳим роль ўйновчи шундай жисмоний-функционал компонентлар ҳам борки, уларнинг юксак шаклланган бўлиши мусобақа тақдирини ҳал қилиши мумкин. Булар жумласига статик ва динамик кучланиш ҳаракатлари давомида ўнг ҳамда чап томонларга айланиш ва шу жараён таъсирида мувозанат сақлаш компонентлари киради.
Юқорида қайд этилганидек, бундай компонентлар кураш турларида, айниқса, белбоғли кураш амалиётида устувор аҳамият касб этади. Ўтказилган педагогик кузатув, сўровнома ва жорий тадқиқотлар натижаларидан маълум бўлдики, техник-тактик усулларни қўллаш самарадорлигини оширишга имкон яратувчи мувозанат сақлаш функцияси билан боғлиқ компонентларни курашчилар машғулотларида шакллантиришга жиддий эътибор берилмас экан. Тадқиқотларга жалб қилинган курашчиларда мазкур компонентлар ўта заиф шаклланганлиги маълум бўлди. Аммо қайд этилган жисмоний-техник имкониятлар кўламини кенгайтирувчи ва уларнинг функционал қийматини оширувчи бундай компонентларни биз томонимиздан ишлаб чиқилган махсус машқларни узоқ муддат давомида мунтазам қўллаш орқали самарали шакллантириш мумкинлиги тажриба асосида тасдиқланди.
Ушбу машқлар мажмуасини белбоғли курашчилар тайёрлаш амалиётига жорий этиш ва уни қўллашда ўзига хос методик тартиб, меъёрий талаблар ва технологик кўрсатмаларга риоя қилиш талаб этилади (4.7-жадвал).


4.7-жадвал