Jamurad yangiboyevich, amirov

O‘zbekistonda chorva bosh sonlarining oshishi. 
(yil boshida, ming bosh) 
 
Hayvonlar 
turi 
Yillar 
1917 
1941 
1961 
1991 
2012 
Jami qoramollar 
1342 
1672,3 
2231,7 
4508,8 
9642.0 
Shu jumladan sigirlar 
487 
621,6 
873,9 
1856,4 
3878,2 
Qo‘y va echkilar 
3821 
5792,0 
8901,0 
9229,6 
16187,1 
Otlar  
517 
456,8 
200,8 
105,2 
184,6 
Parrandalar  
x 
5458,3 
7810,3 
36025,6 
42731,2 
 
Qoramollar  bosh  sonining  mustaqillik  yillarida  jadal  o‘sganligiga  guvoh 
bo‘lamiz,  yoki  u  113,8  %  ni  tashkil  etgan.  Shu  jumladan  sigirlar  sonini  tez 
suratlar bilan o‘sib borishi ijobiy ko‘rsatkich hisoblanadi, yoki 20 yilda ular soni 
108,9 %  ko‘payib, poda tarkibining 40,3 % ni tashkil qilib, to‘liq zootexnikaviy 
talablar darajasida deyish mumkin.  Qoramollarning barchasi fermer, dehqon va 
shaxsiy yordamchi xo‘jaliklar evaziga to‘g‘ri keladi. 
Qo‘y  va  echkilar  mustaqillik  yillari  75,4  %  ga  ko‘payib,  ularning  asosiy 
qismi  xususiy  mulkka  asoslangan  xo‘jaliklarda, bir  qismi  hukumat  qarori  bilan 
qoldirilgan qorako‘lchilik shirkat xo‘jaliklari evaziga to‘g‘ri keladi. 
Mustaqillik  yillarida  mamlakatda  go‘sht  yetishtirish  98,3  %  ga,  sut 
yetishtirish 123 % ga ortishi quvonarli hol hisoblanadi. 
Tuxum  yetishtirishning  biroz  kamayishi  sanoat  parrandachiligida  mulk 
shaklining  o‘zgarishi  yoki  barcha  parrandachilik    korxonalarining  to‘liq 
quvvatlar  bilan  ishlamasligi  hisoblanadi.  Hozirgi  kunda  bu  sohani  jadal 
rivojlanishi  uchun  barcha  sharoitlar  yaratib  berilgan.  Yirik  parrandachilik 

---

 
8 
korxonalari bilan birga kichik parrandachilik va fermer xo‘jaliklari tez rivojlanib 
bormoqda. 
 
 
Mahsulotlar 
Yillar 
1960 
1990 
2012 
Go‘sht (tirik vaznda, ming tonna) 
359,6 
789,1 
1564,2 
Sut, ming tonna 
847,6 
3034,2 
6766,2 
Tuxum, mln.dona 
457,8 
2452,9 
3441,7 
Jun, ming tonna 
12,9 
24,4 
26,5 
Qorakul, ming dona 
1892,0 
1483,0 
934,9 
Pilla, ming tonna 
14,6 
33,0 
25,0 
 
Keyingi  yillarda  chorvachilikni  rivojlantirish  uch  ildizga  suyangan  holda 
olib  borilishi  shart.  Birinchi  navbatda,  mamlakatimizda  mustahkam  yYem-
xashak  bazasini  yaratishdan  iborat  bo‘lib,  bu    masalani  amalga  oshirish  uchun 
almashlab  ekish,  oraliq  va  takroriy  ekinlar  ekishni  joriy  etish,  xashaki  ekinlar 
hosildorligini  oshirish  evaziga  har  gektar  xashaki  ekin  maydonidan  100-150  s. 
oziqa birligi olishni ta’minlash kerak. 
Fermalarni  nasldor  mollar  bilan  ta’minlash  uchun  barcha  mulk  shaklidagi 
chorvachilik xo‘jaliklariga naslchilik ishlarini andozalar asosida yo‘lga qo‘yish 
Turli  mulk shaklidagi xo‘jaliklarda yangi jadal texnologiyalarni joriy qilish 
asosida jahon andozalari darajasida ishlab chiqarishni tashkil qilish. 
Ayniqsa,  fermer  xo‘jaliklarida  yangi  jahon  tajribasida    sinovdan  o‘tgan 
texnologiyalarni joriy qilish bu sohani faqat obro‘yini oshiradi. 
Mamlakatda  chorvachilik  mahsulotlarini  yetishtirishni  ko‘paytirish  uchun 
hayvonlarning mahsuldorligini keskin oshirishni taqozo etadi. 
Buning uchun mamlakatda har bir sigirdan sog‘ib olinayotgan sutni dastlab 
hech bo‘lmaganda 3000 kg.ga yetkazish, 2 barobar sut yetishtirishni ko‘paytirish 
imkonini  beradi  va  xalqimizning  sut  mahsulotlariga  bo‘lgan  talabini  to‘liq 
qondirishni ta’minlaydi. 
Go‘sht  uchun  topshiriladigan  chorva  hayvonlarining  o‘rtacha  vaznini 
oshirish bu borada bosh omil bo‘lmog‘i kerak yoki qoramollar vaznini 400-450 
kg,  qo‘ylarni  50  kg,  chuchqalarni  120-130  kg.ga  yetkazib  go‘shtga  topshirish, 
kamida 2 barobar go‘sht yetishtirishni ko‘paytirib xalqimiz talabini qondiradi. 
O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining    2006  yil  23  martdagi  «Shaxsiy 
yordamchi,  fermer  va    dehqon  xo‘jaliklarida  chorva  mollarini  ko‘paytirishni 
rag‘barlantirish  chora-tadbirlari  to‘g‘risidagi»,  21  aprel  2008  yildagi  “Shaxsiy 
yordamchi,  dehqon  va  fermer  xo‘jaliklarida  chorva  mollar  ko‘paytirishni 
rag‘batlantirishni  kuchaytirush  hamda  chorvachilik  mahsulotlari  ishlab 
chiqarishni  kengaytirish  borasidagi  qo‘shimcha  chora–tadirlar  to‘g‘risida”gi 
qarorlari 
mamlakatimizda 
chorvachilikni 
rivojlantirish 
uchun 
barcha 
imkoniyatlarni yaratib berdi.  Ushbu qaror barcha toifadagi xo‘jaliklarda chorva 

---

 
9 
mahsulotlari  yetishtirishni  ko‘paytirish  va  ijtimoiy  masalalarni  hal  etish 
imkoniyatlarini ochib berdi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
10