|
Низоларни бошқариш усуллари
Можаронинг оқибатлари
Функционал оқибатлар. Можаронинг бир қанча функционал оқибатлари бўлиши мумкин. Улардан бири шуки, муаммони барча томонларга маъқул келадиган тарзда ҳал қилиш мумкин ва бунинг натижасида одамлар муаммони ҳал қилишда ўзларини кўпроқ ҳис қиладилар. Бу, ўз навбатида, қарорларни амалга оширишдаги қийинчиликларни - душманлик, адолацизлик ва иродага қарши ҳаракат қилишга мажбурлашни минималлаштиради ёки бутунлай йўқ қилади. Яна бир функционал натижа шундаки, томонлар келажакдаги вазиятларда қарама-қаршиликдан кўра кўпроқ ҳамкорлик қиладилар, эҳтимол зиддиятларга тўла.
Дисфункционал оқибатлар. Агар можаро бошқарилмаган ёки самарасиз бошқарилса, унда қуйидаги дисфункционал оқибатлар пайдо бўлиши мумкин, яъни. мақсадларга эришишга халақит берадиган шароитлар.
Низоларни ҳал қилишда раҳбарнинг роли
Конфликтларни ҳал қилишда асосий восита раҳбарнинг ҳаракатларидир. Раҳбар можарога аралашиши керак, четда турмаслиги керак. Шу билан бирга, у ўзининг қонуний ва маънавий ҳуқуқларини аниқ билиши ва фарқлаши керак.
Можарони ҳал қилиш учун раҳбар қуйидагиларни билиши керак:
1) мавжуд вазиятни объектив баҳоланг ва агар бу тўғри бўлса, зиддият мавжудлигини тан олинг. Конфликт мавжудлигини тан олиш кўплаб салбий жиҳатларни йўқ қилади - ходимлар ўртасидаги ўзини тутмаслик, ҳаракацизлик, саҳна ортидаги ҳаракатлар, уни ҳал қилишга яқинлаштиради;
2) конфликтнинг сабабини унинг объектидан фарқлаш - кўпинча объектив ёки субъектив равишда ниқобланган бевосита сабаб;
3) конфликт турини, унинг босқичини аниқлаш, конфликт предметини, конфликтнинг асосий иштирокчиларининг мақсадларини аниқлаш;
4) келишмовчилик предмети қай даражада ишлаб чиқаришни, меҳнатни ва бошқарувни ташкил этишга, қай даражада эса низолашаётган томонларнинг иш ва шахсий муносабатларининг ўзига хос хусусиятларига тегишли эканлигини аниқлаш;
5) конфликтга киришаётган одамларнинг субъектив мотивларини аниқлаш.
Бунинг учун сиз ўзингизнинг қўл остидагиларингизни, уларнинг ҳаётини, қарашларини, манфаатларини яхши билишингиз керак, бу сизга можаронинг натижасини олдиндан кўришга, низога таъсир қилишнинг энг самарали усулларини танлашга имкон беради.
Конфликтли вазиятни ҳал қилиш учун, биринчи навбатда, келишмовчиликларнинг сабабларини бартараф этиш, конфликт иштирокчиларининг салбий ҳис-туйғуларини йўқ қилиш керак. Ҳаракат қилишдан олдин, мумкин бўлган эчимларни таҳлил қилиш тавсия этилади.
Низоларни ҳал қилишда менежернинг ҳаракатлари
Можаронинг сабабларини ўрганиш
Можаро иштирокчилари сонини чеклаш
Конфликт таҳлили
Можароларни ҳал қилиш
Агар низони таҳлил қилиш жараёнида менежер унинг моҳияти ва манбасини тушуна олмаса, у бунинг учун ваколатли шахсларни (экспертларни) жалб қилиши мумкин. Мутахассисларнинг фикри кўпинча раҳбарнинг фикридан кўра ишончлироқдир. Бироқ, бу ҳолатда, низолашаётган томонларнинг ҳар бири маълум бир шароитда ёки баъзи субъектив сабабларга кўра менежер-ҳакам ўз рақибининг тарафини олиши мумкинлигига шубҳа қилиши мумкин. Ва бундай вазиятда можаро йўқолмайди, балки кучаяди, чунки "хафа бўлган" томон ҳам менежерга қарши курашиши керак.
Конфликт ҳақида учта нуқтаи назар мавжуд:
Менежер конфликтни кераксиз деб ҳисоблайди ва фақат ташкилотга зарар келтиради. Бундай ҳолда, менежернинг иши уни ҳар қандай йўл билан йўқ қилишдир;
Иккинчи ёндашув тарафдорлари конфликт ташкилотнинг номақбул, аммо жуда кенг тарқалган қўшимча маҳсулоти эканлигига ишонишади ва менежер уни қаерда содир бўлишидан қатъи назар йўқ қилиши керак;
Учинчи нуқтаи назарга эга бўлган менежерлар зиддият нафақат муқаррар, балки зарур ва потенциал фойдали деб ҳисоблашади. Мисол учун, бу меҳнат низоси бўлиши мумкин, бунинг натижасида ҳақиқат туғилади. Уларнинг фикрича, ташкилот қандай ўсишидан ва у қанчалик яхши бошқарилишидан қатъи назар, ҳар доим низолар келиб чиқади ва бу жуда нормал ҳолат.
Менежер ушбу нуқтаи назарлардан қайси бирига амал қилишига қараб, низоларни бартараф этиш тартиби боғлиқ бўлади. Шу муносабат билан конфликтларни бошқариш усуллари икки гуруҳга бўлинади: педагогик ва маъмурий.
Хулоса: Маълумки, конфликт - бу икки ёки ундан ортиқ томонлар (иштирокчилар, рақиблар) ўртасида келишувнинг йўқлиги. Шу билан бирга, томонларнинг ҳар бири низо мавзуси бўйича ўз нуқтаи назарини тасдиқлашга ва қарама-қарши томоннинг маъқулланишига тўсқинлик қилишга интилади. Конфликтнинг предмети унинг манбаи, ўзаги; қарама-қаршиликларнинг предмети - манфаатлар, позициялар, қадриятлар, қарашлар.
Do'stlaringiz bilan baham: |
