Жамоа қарама-қаршилиги. Жамоадаги низоларни ҳал қилиш усуллари

Конфликтли вазиятларда хулқ-атвор турлари
Психологлар келишмовчиликлар юзага келганда хатти-ҳаракатларнинг хулқ-атвори ва усулларини ўрганиб чиқиб, шартли равишда барча одамларни уч турга бўлишди, шу жумладан "тафаккурчилар", "амалиётчилар" ва "суҳбатдошлар". Ҳар бир турга характерли хулқ-атворни акс эттирувчи шиор берилади зиддиятли вазият... Демак, “тафаккурчи”нинг шиори: “рақиб ғалаба қозондим деб ўйласин”. "Машқ қилиш" учун - "энг яхши ҳимоя - бу ҳужум", "суҳбатдош" учун - "ёмон дунё яхши жанжалдан яхшироқдир". Келинг, ҳар бир турни батафсил кўриб чиқайлик.
"Мутафаккир" бошиданоқ у ўзининг айбсизлиги ва рақибининг нотўғри фикрини исботловчи мураккаб схемаларни онгида тузиб, можаронинг бориши ҳақида ўйлайди. Бундай одамлар жуда сезгир эмас ва муносабатларда бироз масофани сақлашга ҳаракат қилишади. "Мутафаккир"ни можарога жалб қилиш жуда қийин бўлиши мумкин. Аммо, агар бу муваффақиятли бўлса, ушбу турдаги одамлар бошқаларга қараганда кўпроқ сезгир бўлган заифликни ҳисобга олиш керак. "Мутафаккирлар" билан тўқнашувлар чўзилиши мумкин. Баъзида низонинг учинчи, энг ишонарли иштирокчиси ёки ўзгарган ҳаётий шароит вазиятни боши берк кўчадан олиб чиқиши мумкин.
"Амалиётлар" ўз ишини исботлаш истагида ҳаддан ташқари фаол. Бу, қоида тариқасида, зиддиятли вазиятларнинг эҳтимоли ва давомийлигини оширади. Бундай одамларнинг дунёни ўзгартиришга ва атрофдагиларнинг ҳаётий муносабатини ўзгартиришга бўлган чексиз истаги кўпинча қаршиликка дуч келади ва турли тўқнашувларга олиб келади. Ҳатто эмоционал “амалиётчи” билан оддий суҳбат ҳам суҳбатдошда ички кескинликни келтириб чиқариши мумкин. Ва агар "амалиётчи" бир хил фаол ва ҳиссий ҳамкасби билан ишлаши ва муаммоларни биргаликда ҳал қилиши керак бўлса, унда можаро деярли муқаррар.
"Суҳбатдошлар", қоида тариқасида, узоқ муддатли қарама-қаршиликка қодир эмас. Бундай турдаги одамлар узоқ вақт зиддиятда қолишдан кўра, таслим бўлиш ва ёқимсиз вазиятдан қочиш осонроқдир. Улар муносабатлардаги "ўткир бурчаклардан" қочишга ҳаракат қилишади. Улар учун ички тинчлик ва осойишталик азиздир. Улар рақибнинг ҳис-туйғуларига эътибор беришади. "Суҳбатдошлар" шерикнинг кайфиятидаги ўзгаришларни сезадилар ва муносабатларда юзага келган кескинликни ўз вақтида бартараф этишга ҳаракат қиладилар.
Ҳа, мунозарали масалалар юзага келганда, одамлар ўзларини бошқача тутишади. Бироқ, конфликтларда ўзини тутиш қоидалари бўйича мутахассисларнинг тавсиялари қандай? Уларни қандай қилиб тўғри ҳал қилиш керак ва баҳсли вазиятлар можаро эмас, балки конструктив эчимларни излаш ва жамоада муносабатларни ривожлантириш воситасига айланиши учун нима қилиш керак?