Жамоа қарама-қаршилиги. Жамоадаги низоларни ҳал қилиш усуллари

Конфликт оқибатларини баҳолаш ва хулоса қилиш - конфликтларни бошқаришнинг якуний функцияси. Бу ерда конфликтли вазиятнинг таҳлили у юзага келган пайтдан то ҳал этилгунга қадар амалга оширилади, конфликтнинг сабаблари тўғрисида хулосалар чиқарилади ва уларнинг пайдо бўлишига қарши чоралар кўрилади. Бу функция, шунингдек, келажакдаги можароларда уларнинг пайдо бўлишини истисно қилиш учун конфликтнинг салбий оқибатларини таҳлил қилишга қаратилган.
Аксарият менежерлар жамоадаги низоларга муносабати ҳақида сўрашганда, улар менежер ва ташкилот учун номақбул деб жавоб беришади. Бироқ, бу муаммони бошқа томондан кўриб чиқишингиз мумкин: бундай тўқнашувлар шахслар, ижтимоий гуруҳлар ва умуман жамоа даражасида, қарама-қаршиликлар кураши тамойилини акс эттириб, институтнинг ривожланишига ёрдам беради. Қарама-қаршиликларнинг сабаблари нима ва уларни қандай ҳал қилиш керак?
Бугунги кунда ҳар бир муассаса ўз фаолиятини яхшилашга интилади ва бунинг учун, хусусан, кадрлар таркибига нисбатан бир қатор тадбирларни амалга ошириш керак: иш жараёнини йўлга қўйиш, жамоани тўғри танлаш ва унда ҳеч қандай келишмовчилик ва психологик кескинлик йўқлигига ишонч ҳосил қилинг. Шунинг учун муассасада зиддиятли вазиятларни олдини олиш ёки минималлаштириш муҳимдир. Агар бунга эришиб бўлмайдиган бўлса, конфликтни унинг ёрдами билан ижобий натижаларга эришиш учун бошқарув воситаси сифатида ишлатиш тавсия этилади.
КОНФЛИКТЛАРНИНГ ТАСНИФИ
Конфликтларнинг кўплаб таснифлари мавжуд. Бу эрда таққослаш учун асослар конфликтнинг манбаи, уни ифодалаш шакли, ҳал қилиш усули, конфликтдаги муносабатлар тури, кейинги ижтимоий-психологик таъсир ва бошқалар бўлиши мумкин. Келинг, баъзи асосий хусусиятларни кўриб чиқайлик. бундай тўқнашувлар.
Диққат нуқтаи назаридан конфликтлар горизонтал, вертикал ва аралаш бўлинади. Биринчи турга алоқадор шахслар бир-бирига бўйсунмайдиган келишмовчиликлар киради. Шунга кўра, иккинчи тур вертикал иерархияга киритилган ходимларни қамраб олади. Учинчи тур биринчи иккитасининг хусусиятларини бирлаштиради. Психологларнинг фикрига кўра, вертикал компонент (яъни вертикал ва аралаш) билан тўқнашувлар 70 - 80% ни ташкил қилади.
Маʼносига коʻра конфликтлар конструктив (конструктив, ижобий) ва бузгʻунчи (бузгʻунчи, салбий) турларга боʻлинади. Сиз биринчисини тарк эта олмайсиз, лекин иккинчисидан қочишингиз керак.
Сабабларнинг табиати бўйича объектив ва субъектив низолар ажратилади. Биринчиси кўпинча конструктив, иккинчиси ҳалокатли тарзда ҳал қилинади.
Шунингдек, низолар расмий (расмий) ва норасмий (норасмий) деб таснифланади, бу одатда муассасанинг ташкилий тузилиши билан боғлиқ. Бу эрда "горизонтал" ёки "вертикал" келишмовчиликлар намоён бўлади.
Ўз навбатида, конфликтларнинг ижтимоий-психологик таъсири қуйидагича бўлиши мумкин:
- зиддиятли шахсларнинг ҳар бири ва бутун гуруҳ ривожланади ва фаоллашади;
- зиддиятли шахслардан бири (ёки гуруҳ) ўзини тасдиқлайди ёки ривожланади ва бостирилади, бошқа шахс (шахслар гуруҳи) чекланган.
Ижтимоий ўзаро таъсир нуқтаи назаридан қарама-қаршиликлар гуруҳлараро, гуруҳ ичидаги, шахслараро ва ички шахслардир.
Биринчи ҳолда, томонлар бир-бирига мос келмайдиган мақсадларни кўзлаган ва амалий ҳаракатлари билан бир-бирига тўсқинлик қиладиган ижтимоий гуруҳлардир (масалан, оддий ва маъмурий ходимлар). Ижтимоий-психологик тадқиқотлар шуни кўрсатадики, ҳар қандай вазиятда бир гуруҳ бошқасидан яхшироқ кўринади. Гуруҳлараро таранглик ва низоларнинг манбаи ҳам шу. Ижтимоий психологларнинг асосий хулосаси: Гуруҳлараро зиддиятни олиб ташлашингиз керак бўлса, гуруҳлар ўртасидаги фарқларни камайтиришингиз керак.(масалан, имтиёзлар, адолатли иш ҳақининг йўқлигини таъминлаш).
Иккинчи ҳолат кўпинча заиф бирлашган ва қийматлари ажратилган гуруҳларда содир бўлади. Гуруҳ ичидаги муносабатлар эркинлик ва мулоқотнинг очиқлиги, ўзаро ёрдам, дўстона муносабат ва бошқа томонга нисбатан ишончда намоён бўлади, бундай гуруҳнинг низоларга чидамлилигини оширади, уларни олдини олишга ёрдам беради.
Агар бундай тартибга солиш механизми ишламаса ва конфликт секин ривожланса, гуруҳдаги зиддият муносабатларнинг нормасига айланади. Агар можаро тез суръатлар билан давом эца ва гуруҳ бўлиниб қолса, ҳалокатли оқибатлар юзага келади: жамоа аъзоларининг умумий норозилиги, ҳамкорлик даражасининг пас айиши, "бошқалар" билан самарасиз рақобат билан "дўстлар" га кучли садоқат ва бошқалар. бошқа томон кўпинча ўзини "душман" деб кўрсатади, уларнинг мақсадлари ижобий, бошқаларнинг мақсадлари - салбий, ҳақиқий муаммони ҳал қилишга эмас, балки можарода ғалаба қозонишга аҳамият берилади.