J. S. Salimov, N. B. Pirmatov

^AU% * V_a(%)^C0S(P2 ^{+ U}_q,r(%)^Sin(P2 • (⁵-²)
Bu formula bo‘yicha yuklama nominal qiymatga teng bo‘lgandagi
kuchlanish tushishini aniqlash mumkin, yuklamaning ixtiyoriy qiymati uchun esa (5.2) ning o‘ng tomonini yuklama koeffitsienti (K_yu=I₂/ I_2N) ga ko‘paytirish kerak, ya’ni
^AU% = ^Kyu (^U_q,M%)^C°^S(P2 ^{+ U}_q,r(%)^Sin(P₂)- (⁵-³)
Xulosa. (5.3) dan ko‘rinishicha, ikkilamchi chulg‘am kuchlanishining o‘zgarishi yuklamaning qiymatiga va xarakteriga bog‘liq bo‘lar ekan (5.2-rasm).
AU= u_qt ning eng katta o‘zgarishi (p₂ = cp_qt burchakka to‘g‘ri keladi, chunki bunda
cos(cp_qt- cp₂) =1.
Kuchlanish o‘zgarishi AU yuklamaning har xil xarakterida quyidagilarga teng bo‘ladi:

1. 
   sof aktiv ((p₂ = 0) yuklamada AU = u_qta;
   
2. 
   sof induktiv va sig‘imiy ((p₂ = ± 90° ) yuklamalarda esa AU =
   

2. 
   rasm. Uch fazali transfomator (100 kV-A, 6,3/0,22 kV, u_g~ 5,4 %, cos
   qt =0,4) ikkilamchi chulg'amida kuchlanish o‘zgarishining: a — yuklama koeffitsientiga — AU =f(K_yJ
   

(1 — aktiv-induktiv, 2 — aktiv va 3 — aktiv-sig'imiy yuklamalarga oid) va b — yuklama xarakteriga — AU = f (ip₂) bogTiq holda o‘zgarishi.
Transformatoming tashqi xarakteristikalari. Birlamchi chulg‘amga berilgankuchlanish U,= U_1N, tokning chastotasif = f_N vayuklamaning quvvat koeffitsienti coscp₂ o‘zgarmagan holda transformatorning ikkilamchi kuchlanishi U₂ ning shu chulg‘amdan o‘tadigan yuklama toki I₂ ga yoki yuklama koeffitsienti ga bog‘liqligi U'₂ = /(K^) - transformatorning tashqi xarakteristikasi deyiladi (5.3-rasm). Transformatorning birlamchi chulg‘amiga nominal kuchlanish berib ikkilamchi chulg‘amiga yuklama ulanmagan (I₂= 0) holdagi kuchlanish nning EYK ga teng (E₂₀= U_2N) boTadi va uni ikkilamchi chulg‘am nominat kuchlanishi deb qabul qilinadi.
Yuklama ulanganda ikkilamchi chulg‘amdan tok o‘tib Lens qoidasiga binoan birlamchi chulg‘amdagi tok ham oshadi. Bu toklar chulg‘amlarning aktiv va induktiv qarshiliklarida kuchlanish pasayishlarini vujudga keltiradi.
Soddalashtirilgan almashtirish sxemaga binoan yozilgan