J., Barakayev N. R. Tizimli tahlil va qaror qabul qilish asoslari

2.
 
Echim variantlarini ishlab chiqish. 
Muammo aniqlanib, muammoli vaziyat o‘rganilgandan keyin ushbu 
muammoni qanday qilib echib bo‘ladi, degan savol tug‘iladi. Vaziyatning 
nostandartligi 
muammoni 
echishda 
eski, 
mavjud 
tajribani 
ishlatishni 
qiyinlashtiradi, xatto yo‘qqa chiqaradi. Vaziyat bizdan muammoga yangicha nazar 
tashlashga, yangi echimini qidirishga, unumli ijodiy fikrlashga majbo‘r etadi. 
Amaliyotda muammo bo‘yicha bo‘lajak harakatni aniqlashning evristik 
uslublaridan muammoni dekompozitsiya qilish, paralel vazifalarni ilgari surish, 
asosiy vazifalarni aniqlash, ilgari surilgan vazifalar orasidagi munosabatlarni 
o‘rganish, analogiya, vaziyatning rivojlanishini oldindan aytish (prognozlashtirish), 
gipotezalar (bo‘lishi mumkinlik) oqibatini aniqlash va hisobga olish kabi usul va 
uslublar qo‘llaniladi. 
1.
Muammoni dekompozitsiya qilish,
 
uni majmuaviy yondashuv asosida 

---

255 
kichik vazifalarga bo‘lish. Bunda biz muammoning ichidagi muammochalar, ular 
orasidagi munosabatlarni o‘rganamiz, qaysi vazifani oldin, qaysi birini keyin
keyin echish kerakligini aniqlaymiz. 
2.
Paralel vazifalarni ilgari surish,

yani muammoning echimini boshqa, 
shunga o‘xshash vaziyatlarni xal qilishda ishlatsa bo‘ladimi degan savolga javob 
berishimiz lozim. SHu bilan biz kuch va vositalarimizni tejagan bo‘lamiz. 
3.
Muammoning asosiy vazifalarini aniqlash, muammoning ichida 
shunday vazifalarni topishni ko‘rsatadiki, ularning echimi butun muammoning 
echimini yaqinlashtiradi. 
4.
Ilgari surilgan vazifalar ichidagi o‘zaro munosabatlarni aniqlash,

muammo bo‘yicha qaror ishlab chiqarishning asosiy uslublaridan biri bo‘lib, 
muammoni xal qilish uchun kerak resurslarni aniqlab beradi. Muammoning echmi 
uchun qanday kuch va vositalar kerakligini aniqlaydi. 
5.
Analogiya - shunga o‘xshash muammolarni xal qilish tajribasidan 
foydalanishni anglatadi.
 
Muammoning o‘zi echish jarayoni ilgari o‘z echimini 
topgan muammo bilan solishtirib boriladi. O‘xshashliklar topiladi. Lekin xech 
qachon ikkita bir xil narsa bo‘lmagandek va o‘zgarishlar bo‘lishi mumkinligini 
inobatga olib, muammoga yarasha yangi, unga mos echim qidirish esdan 
chiqmasligi zarur. 
6.
Vaziyat rivojini prognoz qilish (oldindan aytib berish) qabul 
qilinadigan qaror qanday bo‘lishidan qat’iy nazar, kelajakda bo‘lishi mumkin 
bo‘lgan o‘zgarishlarni inobatga olish kerakligini ko‘rsatadi. Gipotezalar qancha 
ko‘p bo‘lsa, ularni tekshirishga qaratilgan harakatlar ham shuncha ko‘p bo‘ladi. 
Demak xato ham shuncha ko‘p bo‘lishi mumkin. 
7.
Harakatlarimizning bo‘lajak natijasi bo‘yicha gipoteza qilish, 
harakatlarimiz nimaga, qanday oqibatlarga olib kelishini oldindan aniqlash degani. 
SHunday qilib, keltirilgan barcha usullar echim variantlarini ishlab 
chiqarishga o‘z xissasini qo‘shaldi.