J., Barakayev N. R. Tizimli tahlil va qaror qabul qilish asoslari

 
1.
 
Muammo, muammoli vaziyat, ishlab chikarish vaziyatning mazmun-
mohiyati. 
Muammo deganda keng ma’noda murakkab nazariy yoki amaliy, 
o‘rganilishi yoki echilishi zarur bo‘lgan savol tushuniladi. Ilmda esa bu- echilishi 
zarur bo‘lgan bir-biriga zid, qarama qarshi xodisa, voqea. Hayotda muammo 
odamlarga ma’lum bo‘lgan “nima?” va “qanday?”, yoki “nimaligini bilaman, 
lekin qanday qilishni bilmayman?” degan savollarga javob beradigan vaziyatlarda 
uchraydi. Biz ushbu predmet jarayonida “muammo” tushunchasiga quyidagicha 
izoh beramiz: “Muammo bu - javobi bevosita mavjud bilimda bo‘lmagan va echish 
usuli noma’lum bo‘lgan savol”. 
Inson uchun har qanday muammoning mazmuni, uni aniqlash, tahlil qilish, 
baholash, echimini qidirib topish va amaliyotda tasdiqlash bilan ifodalanadi. 
Muammo deganda odatda yuqorida aytganimizdek xali echimga ega bo‘lmagan 
noaniq savol tushuniladi. SHu noaniqlik muammoni vazifadan ajratib turadi. 
O‘rganilayotgan bir ob’ekt ichidagi bir-biri bilan bog‘liq savollar 
birlashmasi – problematika, yoki muammolar majmui deb ataladi. 
Odatdagi xizmat ko‘rsatish faoliyatda muammo ikki yo‘l bilan paydo 
bo‘ladi. 
Birinchidan, u tashqaridan beriladi.
Masalan, korxona, boshqarma yoki 
vazirlikdan ijro uchun biror qaror, ko‘rsatma yoki buyruq kelganda (uni bajarish 
uchun siz o‘z o‘rningizda konkret chora-tadbirlar qabul qilasiz); 

sizdan pastki pog‘onadagi tashkilot, guruh yoki shaxs biror bir amaliy masalani 
ko‘tarib chiqqanda (misol uchun xodimlar ko‘tarib chiqsa); 

har-hil qo‘shni tashkilotlardan muammolar ko‘tarilgan murojatlar kelganda. 
Bunday va shunga o‘xshash xollarda ularni to‘g‘ri qabul qilish, muammolik 
joyini aniqlash, o‘zingizdagi shunga o‘xshash muammo bilan (agarda sizda 

---

252 
shunga o‘xshash muammo mavjud bo‘lsa) taqqoslash lozim. Ayrim paytlarda 
muammo o‘z echimi bilan berilishi mumkin. 
Ikkinchidan, muammo xodimning mehnat faoliyatida uchraydigan turli xil
ma’lumotlarni tahlil qilishi natijasida paydo bo‘lishi mumkin.
Mutaxassis o‘z 
mehnat faoliyatida yangi-yangi ma’lumotlar bilan tanishadi. Har xil sharoitlarga 
duch keladi. Agar u olgan ma’lumotda yoki duch kelgan vaziyatda mavjud holat 
bilan qarama-qarshilik bo‘lsa yoki boshqacha qilib aytganda yangi kelgan 
ma’lumot orqali pedagogning mehnat faoliyatiga yoki shaxsiy hayotiga ta’sir etishi 
mumkin bo‘lgan hodisa, voqea yoki holat yuz berishi mumkin bo‘lsa, agar uni 
qoniqtirmasa, o‘shanda muammo paydo bo‘ldi deyishimiz mumkin. Balkim ular 
birdaniga emas, asta-sekin paydo bo‘lar. 
Muammoni anglab etgandan so‘ng, muammoli vaziyat shakllanadi. 
Muammoli vaziyat deganda, kerakli qaror ishlab chiqarish va qabul qilishga ta’sir 
etishi mumkin bo‘lgan jixatlar yig‘indisi tushuniladi. YOki bu mavjud bilim va 
ko‘nikmalar orqali echib bo‘lmaydigan, yangi bilimga zaruriyat uyg‘otadigan
vaziyatdir. 
Ilmiy sohada