Izbullaeva indd

таРбияси
 
54
– дейди. Шоир қарашларида қалб табиби маънавий тарбия бе-
рувчи устоз сифатида гавдаланади. Тан ва қалб табиби, яъни 
маданий ва руҳий тарбия уйғунликда инсонни етуклик дара-
жасига етказади, дея таъкидлайди аллома. 
Румий “Маснавий” ҳикоятларининг мазмун-моҳиятини 
янада бойитиш мақсадида шундай ёзади:
Эй Зиёвулҳақ Ҳусомиддин, қалам – 
Бир ҳовуз сутдир, асал қўшгил бу дам.
Тотли бўлсин, бўлмасин асло ками,
Баҳри лаззатдин ширин бўлсин таъми
160
.
Тўртинчи китоб ниҳоясига етар экан, Румий китобхонга му-
рожаат қилиб ёзади:
Дермусен ёхуд, ўқиркан Маснавий,
Англанур маъноси равшан кун каби.
Ё калому ҳикмати сирри ниҳон
Тўлдирарму зеҳну фикрингни ҳамон?
Барчаси сенга ажиб афсонадек,
Пўст кўрингай, йўқса мағзи донадек.
Бир гўзалдирким, ниқоб остида ул
Ки, чиройи кўзларингдин айрудир.
Шоҳнома ё Калила сен учун,
Кам эмас, тафсири Қуръондин бугун.
Очса кўзингни агарда Ҳаққи рост,
Ошкор бўлгай сенга ҳаққу мажоз
161
.
Хуллас, “Маснавий” оддий китоб эмас. Уни ўқиб маънавий 
озуқа олиш мумкин. Уни ўқиган кишининг кўнгил кўзи очи-
лади.
“Маснавий”нинг бешинчи китоби.
“Бу Маснавий даф-
тарлари, маънавий тушунчаларнинг бешинчи китобидир. Ул 
ҳақдаким, шариат шамга ўхшар, йўлингни ёритар, то қўлга 
шам олмагунча йўл юрмоғинг маҳолдир. Бас, йўлга тушдинг-
ми, ул Тариқатдир. Йўл босиб мақсадга етганинг, қўлга ки-
ритганинг – Ҳақиқат”, – дейилади ва китобда комилликка 
эришиш йўллари кўрсатилади. “Шариат илмдир, тариқат 
амалдир. Ҳақиқат Аллоҳга етишмоқдир”
162
, – дейилади унда. 
Асарда 
“Феълдаги тафовутлар”, “Товус”, “Дарвешлар суҳбати”, 
“Итига марсиялар куйлаб йиғлаган араб ҳикояти”, “Оҳу бола
-
си”, “Абу Бакр исмли киши”, “Тушда”, “Нафс”, “Сенга бир дўст ке
-
160
Ўша жойда. –Б. 489.
161
Ўша жойда. –Б. 490.
162
Ўша жойда. –Б. 504.

---

1-БОБ. Жалолиддин Румий шахси ва илмий меросини ўрганишнинг педагогик асослари
55
рак”, “Пайғамбарлик даъво қилган кимса”, “Мурид”, “Зарвон аҳли 
қиссаси”, “Аёзнинг фаросати”, “Мажнун воқеаси”, “Маъшуқнинг 
имтиҳони”, “Насуҳнинг тавбаси”, “Агар юраги бўлса”, “Тери 
қўлдан кетди”
номли бир қатор ҳикоятлар келтирилган.