Izbullaeva indd

Ж
алолиддин
 Р
умий
 
асаРлаРида
 
юксак
 
маънавиятли
 
шахс
 
таРбияси
 
50
Бу мисралар маънавиятсиз кишиларга қаратилган бў-
либ, ариқ – восита, сув – маъно рамзини англатади. Сув ариқ 
орқали ўз манзилига етиб, ташнанинг чанқоғини қондиради. 
Устоз эса ҳаётдаги восита бўлиб, ундаги маъно маънавиятдир. 
Устоз вазифасида бўлатуриб, ўзидаги бор билимни шогирдига 
бериб билмаса, унда маъно-моҳият бўлмаса, бундай устозлар-
дан ҳеч қайси шогирд билим олишга ошиқмайди. 
Биламизки, Румий буюк воиз ҳам эди. Иккинчи китобнинг 
кульминацион нуқтаси сифатида Румийнинг тингловчига 
нис батан: “... ҳикоятнинг кўпроқ ташқи жиҳатларига эътибор 
қилиб, унинг асл маъносидан бебаҳра қолиши”
149
ҳақида сўз 
юритганини белгилаш мумкин. Чунки бу ҳолатда Румий ўзи 
кўп бор тўқнашган инсониятдаги мавжуд муаммони ечишга 
ҳаракат қилади ва “Гарчи сўз йўқдир, вале сўз сеҳри бор...” – 
дейди
150
ва инсонни огоҳликка, уйғоқликка чорлайди. 
“Маснавий”нинг учинчи китоби
қуйидаги мисралар би-
лан бошланади:
Эй Зиёулҳақ Ҳусомиддин, кетур,
Ул учинчи жилди, уч суннат эрур.
Оч ўшал ганжинайи асрорни,
Қўй ҳама узрингни, айт ахборни
151
.
Китоб бошланишидан яна Ҳусомиддинга мурожаат 
қилинмоқда, чунки Румий томонидан белгиланган бу олис 
маънавият йўлининг машаққатларига Ҳусомиддиннинг сабр 
қилишига далда сифатида Румий уни маърифатга ўрта-ўрта-
да чорлаб қолади.
“Маснавий”нинг учинчи китобида 
“Фил қиссаси”, “Бир 
қишлоқлик шаҳарликни меҳмонга чақириб алдагани”, 
“Шоқолнинг товуслик даъво этгани”, “Лофчининг жазоси”, “Муз
-
лаган аждаҳо воқеаси”, “Филнинг шаклу шамойили”, “Ваҳимага 
тушган устоз”, “Дарвеш ҳикояти”, “Ибтидодан интиҳони кўр
-
ган заргар қиссаси”, “Нафсга банди бўлган киши”, “Хачир ва туя”
каби қатор ҳикоятлар келтирилади.