|
маънавиятли
шахс
таРбияси
182
2-илова
Луғат
Авон – соқчи, посбон
Афлок – осмонлар
Адув – душман
Афрод – шахслар, кимсалар
Адаб– адабиёт; яхши тарбия,
маъқул ҳаракат
Ажал – улуғ, улуғвор
Афзун – узун, кўп
Алил – касал
Ахвал – ғилай
Амин – ишончли
Ахтар – юлдуз
Амо – кўр
Аъробий – саҳройи
Амроз – касалликлар
Ақли род – юксак ақл
Ансоб – насаб
Ақрон – яқинлар, дўсту биродар-
лар.
Амид – молия ишлари нозири
Аҳли кибор – амалдорлар, ман-
сабдорлар
Араз – тасодифий нарса
Аҳли киром – карамли, саховатли
Аркон – рукнлар, устунлар,
таянч лар
Аҳли сабт – яҳудийлар
Атқиё – ёмон ишлардан
сақланувчи пок кишилар
Аҳли таъба – табиат аҳли
Бадгуҳар – наслу насаби паст
Бийно – кўзи равшан
Баён – сўз маъноларини ўргатув-
чи фан
Бим – қўрқув, ваҳм
Байти хобнок – зерикарли байт Бозургон – савдогар
Банди далқ – ҳирқа кийган,
дарвеш
Ботинбин – кўнгилни кўрувчи
Банно – қурувчи бинокор
Ботиннишин – ўзининг ички
дунёсини кузатувчи
Барот – ёрлиқ
Бофируз – нурли
Бебок – ҳаёсиз, бевош
Бухл – бахиллик, хасис
Вадуд – дўст
Ваҳм – хаёл, тасаввур
Важо – дард, алам
Ваҳҳоб – сахий
Валад – фарзанд
Видод – меҳру муҳаббат
Валий – соҳиб, эга; авлиё, азиз
Вомдор – қарздор
Васит – ўрта, ўртача
Восиф – тавсифловчи
Гаравгон – омонат
Гург – бўри
Гуркин – тетик, бардам
Гўр – ёввойи эшак
Дайр – оташпарастлар ибодатхо-
наси
Дақ – таъна-маломат
ИЛОВАЛАР
183
Далқ – дарвешлар кийими
Дағо – фирибгар, маккор
Дараж – даража
Дому фах – тузоқ
Дарзийнома – тикувчи қиссаси
Дорулғурур – алдоқчи дунё
Даррок – зийрак
Дубур – ғарб ели
Даюс – қўшмачи
Дуду нор – тутун ва олов
Жавод – саховатли
Жоҳ – мансаб, мартаба
Жавшан – совут
Жуд – жўмардлик
Жамод – жонсиз жисм
Жуҳуд – айёр, фирибгар
Заввор – зиёратчи
Зилли пир – пирнинг сояси
Забунгир – золим
Зишт – хунук
Залол – пасткашлик, тубанлик
Зиҳиқ – ер айланиши
Занн – гумон, шубҳа
Зок – бир турли қора бўёқ
Иёдат – касал аҳволини сўрашга
бориш
Истикбор – кибру ҳаво
Ижмом – осойишталик
Истойиш – мақтов
Изтирор – эрксизлик
Иттисол – бир-бирига боғлиқ
Интихор – сайлаш, танлаш
Ишрок – шерик
Иртиқо – юксалиш
Иъмон – чуқур мушоҳада этмоқ
Киё – паҳлавон, покиза
Кутуб – китоблар
Кофур – оқ
Кўй – кўча, маҳалла
Лаҳаб – ўт, олов
Лоязол – безавол
Лижом – жилов
Лоғ – ҳазил, эрмак, найранг
Лоло – хизматкор
Лутфи фар – шукуҳ
Макшуф – кашф этилган
Муин – мададкор
Машк – қўй терисидан тикилган
сув халта
Мукаллим – сўзловчи
Маъият – ҳамроҳлик
Мунодий – жарчи
Маъсуд – бахтиёр
Мумаййиз – пароканда
Меҳтар – улуғ, катта
Мустамеъ – тингловчи
Набил – улуғ, доно
Наққоди нуқуд – билимдон
Навол – эҳсон
Наҳв – грамматика
Нанг – уят, ор-номус
Наҳвий – грамматика муаллими
Нақиб – бирор жамоанинг эъти-
борли кишиси
Насиҳ – насиҳатгўй
Поймард – жўмард, мададкор
Полуда – ҳалвонинг бир тури
Раёсат – раҳбарлик
Рою фан – қатъият ва ҳунар
Решханд – кулгу, масхара
Роҳи рашод – тўғри йўл
Рижо – умид
Рутбат – даража
Род – сахий, саховатли
Рўшунос – руҳшунос
Ж
алолиддин
Р
умий
асаРлаРида
юксак
маънавиятли
шахс
таРбияси
184
Савмаъ – ибодатхона
Сила – инъом, мукофот
Сариҳ – очиқ, равшан, аниқ
Симиё – тилсим, сеҳр илми
Сафват – поклик, тозалик
Суф – сурп, сўфийлар киядиган
кийим
Саққо – сув ташувчи, мешкоб
Суфлий – паст
Табар – ойболта
Тахти дод – адолат тахти
Табдил – ўзгариш, эврилиш
Таъвиз – тумор
Таноқиз – зиддият
Таъвил – сўзни ўз маъносидан
бошқа маънога буриш
Тарзи – тикувчи
Тақдис – муқаддас
Улвий – юксак, баланд
Усул – ақида илми
Улуҳият – илоҳийлик
Ушр – ҳосилнинг ўндан бир
қисми
Фариқ – гуруҳ
Фоил – ижрочи, омил
Фехрист – мундарижа
Фузул – беҳуда гапирувчи, гап
сотувчи
Халил – дўст
Хунус – ўз-ўзига ўралмоқ
Хирод – ақл, дониш
Хўжатош – эшик оға
Хуби – яхшилик
Хўжа ҳумом – улуғ хўжа
Чанду чун – саноқ, ҳисоб – китоб Чолок – тетик, илдам
Шажар – дарахт
Шуҳо – юлдуз
Эъдод – адад, миқдор
Эҳтишом – шукуҳ
Эълом – хабар
Эҳъё – ҳаёт, тирклик
Яжуз – жоиз
Қавл – сўз
Қассом – тақсимловчи
Қоҳир – кучли, қудратли
Қудод – улуғ
Қуловуз – етакчи
Ғаби – ҳийлагар
Ҳавос – ҳислар
Ҳасаб – насл-насаб йўли билан
эмас, шахсий ўзи қозонган обрў Ҳоди – йўлбошчи, муршид
3-илова
“Маснавий”дан ҳикматли сўзлар
Сабаб, оқибат борасида:
Сен гўдаксенким, сабабдир кўрганинг,
Билгисизликдин сабабдир билганинг.
Гар сабаб маълум эмас, мушкул ишинг,
Кўп қийиндир дору дармон этмишинг.
ИЛОВАЛАР
185
Огоҳлик борасида:
Кимки бедордир, дилида дарди бор,
Кимки огоҳдир, юзида зарди бор.
Бул жаҳон аслида оғир уйқудир,
Чин кўрингай ухлаган наздида ул.
Таъсири жон баски, огоҳлик эрур,
Кимда ул мўл эрса, Оллоҳлик эрур.
Ғайратшижоат борасида:
Жумла олам келди ғайратдинки, Ҳақ
Берди ғайратдин шу оламга сабоқ.
Ул мисоли жон, жаҳон чун тан эрур,
Неки яхшию ёмон жондин олур.
Шукр ва ношукрлик борасида:
Суфрадин нон еб, анга айтмай шукр,
Айласанг уй соҳибин, бўлгай куфр.
Шукр қил сен, яхшиларга банда бўл,
Сен уларга жон бериб, поянда бўл.
Аҳли меҳнат шукр этиб, шокир эрур,
Аҳли неъмат макр этиб, ботил эрур.
Гар риёзат учраса беихтиёр,
Бош қўйиб, шукрона қил, эй бахтиёр.
“Ул йўғу бул йўғ”ни сен тарк айлагил,
Улки бордир, тилга келтир, сўйлагил.
Ҳаққа шукр айла, йўқса, эй фалон,
Қайда эрмиш қибла, билмоғинг гумон.
Бевафолик борасида:
Эшигингда итга берсанг бурда нон,
Хизматингга ит камар бойлар ҳамон.
Эшигинг олдида пойлоқчи бўлур,
Ж
алолиддин
Р
умий
асаРлаРида
юксак
маънавиятли
шахс
таРбияси
186
Кўрса ҳам жабру жафолар, кетмаюр.
Хизматинг этмоққа этмишдир қарор,
Ўзга бир даргоҳни этмас ихтиёр.
Бор, дегайлар, нон еган жойингга бор,
Нону туз ҳаққин баланд тут, этма хор.
Бор уйингга, оқлагил туз ҳаққини,
Бирлашиб, манзилга ҳайдарлар уни.
Аҳли кўнгил илкида оби ҳаёт –
Неча бор ичдинг, магар топдинг нажот...
Ит каби ургил ўшал эшикка бош,
Каҳф итидек посбон бўл, хўжатош.
Илк уйингдин узма кўнгил, эсда тут,
Деб берур итларга итлар ҳам ўгит...
Баски, итларга вафо эрмиш шиор,
Айлама итларни бундоқ шармисор.
Бевафолик итга номусдир, аё,
Бас, нетиб номусни кўргайсен раво?
Ғам борасида:
Дард, ажал бўғганда-ку парвонасен,
Бас, нечун тарк этса дард, бегонасен?
Босса ғам, Аллоҳ, деб изларсен ани,
Кетса ғам, юрмоққа, дерсан, йўл қани?
Келса ғам, ўзни аламга қўймагил,
Оҳ чекиб, қошу қовоғинг ўймагил.
Ғам егил, миннатли нондин эт ҳазар,
Ғам егай оқил, гўдаклар – қанд-шакар.
Боғи ғамнинг меваси шодлик, сурур,
Бул фараҳ захм эрса, ҳам малҳам эрур.
Ғамки бир ойина эрмиш, мужтаҳид,
Боқса ул зидга, кўрингай унга зид.
Do'stlaringiz bilan baham: |
