|
Shishalar. Shishalar kvars qumi, soda va ohaktoshdan iborat aralashmani
pechlarda 1200-1500°С temperaturada eritish yo‘li bilan tayyorlanadi. Shishani
cho‘zib, yoyib, presslab, sovitib turli shakldagi buyumlar yasaladi.
Shishaning va shisha buyumlarning juda ko‘p xili chiqariladi, quyida mebel va
yog‘ochsozlik ishlarida qo‘llaniladigan shishalar to‘g‘risida to‘xtab o‘tamiz.
Shisha listlar. Sanoat shisha listlarning quyidagi xillarini chiqaradi: deraza
oynasi, vitrinalarga moslangan yassi va egilgan oynalar, prilavkalar uchun moslab
egilgan oynalar, mustahkam oyna, toblangan oyna - «stalinit», naqshli oyna, xira
oyna, «moroz», taram-taram novli oyna, biologik nurlarni o‘tkazadigan o‘ta tiniq
oyna, rangli oyna. Oynalar silliqlangan va silliqlanmagan bo‘lishi mumkin.
Deraza oynasi yassi listlar holida chiqarilib, o‘lchami 250x250 dan 2000x2200
mm gacha, qalinligi 2 dan 6 mm: gacha bo‘ladi (standartga muvofiq dopusk
qoddiriladi). Deraza oynasi rangsiz, tez kesiladigan bo‘lib, binolarning deraza va
eshiklariga o‘rnatish uchun ishlatiladi.
Deraza oynasini maxsus usulda ishlab, birmuncha boshqacharoq oyna hosil
qilinadi.
Qalinligi 4-5 mm bo‘lgan egilgan oyna do‘konlarning prilavkalariga
o‘rnatiladi.
Qalinligi 1,5-5 mm bo‘lgan mustahkam oyna juda mustahkam oyna talab
qiladigan joylarga o‘rnatiladi.
Toblangan oyna «stalinit» juda mustahkam va issiqqa chidamli bo‘ladi.
Oynavand devorlarga, ya’ni yon cho‘plari va boshqa maxsus ihotalari bo‘lmagan
oyna tavaqali eshiklarga ishlatiladi.
Qalinligi 3-6 mm bo‘lgan xira oyna deraza oynasining bir yoki ikkala yuzasiga
qum oqimining ishqalishidan hosil bo‘ladi, bu maqsadda qum sepadigan apparatdan
foydalaniladi. Apparatdan katta tezlikda tushayotgan qum oqimi shishaning yuziga
urilganligidan shisha xira tortadi. Bu xil oynalar yorug‘likni o‘tkazadigan xira oyna
talab qilingan hollarda ish-latiladi.
«Moroz» deb ataluvchi, naqshlari yaxlagan deraza oynasini eslatuvchi oynalar
xira oynalarning bir turidir.
Taram-taram novli oyna deganda, tayyorlagan vaqtda yuziga bir-biridan 10-30
mm masofada parallel do‘mboq chiziqlar tortilgan oyna tushuniladi. Uning tiniq xilli
ham, xira xili ham bo‘ladi. Bunday oyna yorug‘lik nurlarini qisman tarqatadi, lekin
buyumlarni u orqali ko‘rib bo‘lmaydi. Taram-taram novli oynaning qalinligi 4-5 mm.
Bunday oyna asosan eshiklarga va pardevorlarga ishlatiladi.
Biologik nurlarni o‘tkazadigan o‘ta tiniq oyna juda sof xom ashyodan
tayyorlanadi, o‘ta tiniqligi va ultrabinafsha nurlarni o‘tkaza olishi bilan ajralib turadi.
Bunday oynalar bolalar yaslilari, bog‘chalari, davolash muassasalari hamda
oranjeriyalar uchun ishlatiladi. Ularning o‘lchami deraza oynalariniki kabidir.
89
Naqshdor oynalar yuzi 400x400 dan 1200x1800 mm gacha, qalinligi 3-6,5 mm
bo‘lgan listlar holida chiqariladi (uzunligiga va eniga ±3 mm, qalinligiga esa deraza
oynalarniki singari dopusk beriladi). Bunday oynaning bir yoki ikkala tomoniga
tayyorlanish vaqtidayoq bo‘rtma naqshlar solingan bo‘ladi. Naqshdor oyna rangsiz,
xira va rangli bo‘lishi mumkin.
Ba’zi hollarda mebellarga silliqlab yaltiratilgan va qalinligi 4-7 mm bo‘lgan
oddiy oyna ishlatiladi. Bunday oynalar mebel yasaladigan korxonaning o‘zida zarur
kattalikda kesiladi.
Mebellar ko‘zgusi ikkala tomoni silliqlab yaltiratilgan oynalardan bir tomoniga
kumush nitrat eritmasi surtib yasaladi. Mebel ko‘zgulari to‘g‘ri to‘rtburchak va
boshqa har xil shakllarda chiqariladi, chetlarida enli fatsetlari va orqa tomonida
faskasi bo‘ladi. To‘g‘ri to‘rtburchak shaklidagi ko‘zgularning kattaligi 200x600 mm
dan 700x1500 mm gacha, oynasining qalinligi 5-9 mm. Standartda ko‘zgularning
o‘lchamlari va shakllari ko‘rsatilmaydi. Shakldor ko‘zgular buyurtmalarga muvofiq
yasaladi.
Katta gabaritli ko‘zgular quyidagi o‘lchamlarda chiqariladi: uzunligi 4300 mm
gacha, eni 2900 mm gacha va qalinligi 10 mm gacha bo‘ladi. Bunday ko‘zgular
jamoat binolarini ichdan pardozlash uchun ishlatiladi.
Eshik va derazalarga ishlatiladigan har xil shakldagi, o‘lchamdagi,
ko‘rinishdagi va rangdagi shisha bandlarning odatda metall yoki plastmassa gardishi
(hoshiyasi) bo‘ladi. Bunday bandlar eshik va derazalarga o‘rnatilishdan tashqari,
xonalarni bezatish uchun ham xizmat qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
