Ызбекистон республикаси олий ва

Shuruplar.  Shuruplar  (kichkina  burama;  mixlar)  kam  karbonli  po‘lat  sim-

lardan  yoki  jez  simlardan  yasaladi.  Ularning  uzunligi  6-120  mm,  sterjenining 

diametri  1,5-10  mm,  qalpog‘ining  diametri  3-20  mm  bo‘ladi,  sterjenning  rezbali 

qismi shurup uzunligining 0,6 qismidan qisqa bo‘lmasligi kerak. Buyum detallarining 

yelimlab  ulanadigan  yuzasi,  masalan,  egib  yasaladigan  mebelda  juda  kichkina 

bo‘lgan  hollarda  bunday  detallar  shuruplar  bilan  mahkamlanadi.  Zarb  ta’sir 

o‘rnatilgan  buyumlarning  yelimlab  mahkamlangan  detallari  qo‘shimcha  ravishda 

shuruplar  bilan  mahkamlanadi.  Mebellarga  hamda  duradgorlik  usulida  yasalgan 

binokorlik buyumlariga metall asboblar va furnituralarni biriktirishda ham shuruplar 

ishlatiladi. Shurupni yog‘ochga burab kiritish qulay bo‘lishi uchun uning qalpog‘ida 

ariqchasi  bor.  Shuruplarning  qalpog‘i  tekis,  yarim  tekis  va  yarim  dumaloq  shaklda 

bo‘ladi.  Tekis  qalpoqli  shuruplar  yog‘ochga  burab  kiritilganda  qalpog‘i  detalning 

yuziga  turtib  chiqmasligi  kerak.  Buning  uchun  qattiq  yog‘ochlarda  shurup 

kiritiladigan  teshikning  og‘zi  zenkovka  qilinadi.  Oshiq-moshiqlar,  qulflar  va 

hokazolar  tekis  qalpoqli  shuruplar  bilan  biriktiriladi.  Buyumning  yuz  tomonidan 

qoqiladigan bo‘lsa, yarim tekis va yarim dumaloq qalpoqli shuruplar ishlatiladi. 

 

 

16-rasm. Yog‘ochni bir-biriga biriktirish  

maqsadida ishlatiladigan buyumlar: 

 

Shuruplar  egilmagan,  qalpoqlaridagi  ariqchalari  toza  va  tekis,  rezbalari  esa 

silliq, putursiz bo‘lishi lozim: Shurup rezbasining bitta izigina bir oz yo‘g‘onlashgan 

yoki uchgan bo‘lishiga yo‘l qo‘yiladi. Lekin rezbaning sirtida uning ichki yoki tashqi 

o‘lchamini  o‘zgartiradigan  chiziqlar  va  g‘adir-budurlar  bo‘lmasligi  shart.  Shurup 

qalpog‘ida  puturlar,  shuningdek  qalloq  tagida  g‘uddalar  bo‘lishiga  ham  yo‘l 

qo‘ymasligi kerak. Shuruplar yog‘och yashiklarga va karton qutichalarga joylanadi, 

---

 

80 

zanglamasligi  uchun  maxsus  moy  bilan  moylanadi  yoki  yashik  ichiga  moy 

singdirilgan  qog‘oz  to‘shaladi.  Shuruplar  quruq  binoda  saqlanadi.  Ular  o‘lchamiga 

qarab va tortib ko‘rib, ba’zan esa donalab hisobga olinadi.