Ызбекистон республикаси олий ва

Metall  tortqilar  burchakliklar  vintli  va  ponasimon  bo‘lib,  qismlarga 

ajraladigan  duradgorlik  buyumlarining  qismlarini  birlashtirish  uchun  xizmat  qiladi. 

Ularning buyum ustidan qo‘yiladigan va o‘yib o‘rnatiladigan xillari bo‘ladi. 

 

18- rasm. Metall tortqilar: 

a) ustdan o‘rnatilib vint bilai torttiriladigan; b) o‘yib o‘rnatilib vint bilan 

torttiriladigan; v) ustdan o‘rnatib ponalab qo‘yiladigan. 

 

Tokcha  tutqichlar  (polkoderjateli)  korpusli  mebellar  ichidagi  almashtirib 

qo‘yiladigan  tokchalarni  ushlab  turadi.  Tokcha  tutgichlar  burchakli  temirlar 

biriktirilgan  metall  shtiftlardan  iborat.  Tokcha  tutqichlarga  shtiftlar  uchun  kerak 

bo‘ladigan metall gardishlar (pistonlar) qo‘shib beriladi. Gardishlar shkaf devorining 

---

 

81 

ichki  tomonidagi  teshiklarga  jips  o‘rnatiladi,  shu  tufayli  teshik  devorchalari 

pachoqlanmaydi  va  ezilmaydi.  Tokchalar  tokcha  tutqichlarning  bir  xil  balandlikda 

(shkafning  har  bir  yon  devoriga  ikkitadan)  o‘rnatilgan  ugolniklarida  ushlanyab 

turadi. Tokcha tutqichlar jufti bilan hisobga olinadi. 

 

19-rasm. Tokcha tiragi: 

a) - umumiy ko‘rinishi; b - shkaf devorchasiga o‘rnatilishi;  

1) devor, 2)  tokcha tiragi; 3) tokcha. 

 

Temir  buyumlar.  Eshiklar,  derazalar,  framugalar  va  fortochkalarga 

ishlatiladigan  har  xil  asboblar  va  oshiq-moshiqlarni  temir  buyumlar  deb  atash  rasm 

bo‘lgan.  Temir  buyumlar  odatda  kam  glerodli  kul  rang  po‘latdan  yasaladi. 

Buyumning sirtiga o‘rnatiladigan asboblar loklanadi, xromlanadi, nikellanadi. Eshik 

va  deraza  bandlari  (tutqichlari),  skobalar,  knopkalar  ko‘pincha  metalldan  va  qattiq 

yog‘ochdan, shuningdek metall va plastmassadan yasaladi. 

Quyidagilar  eshik  va  deraza  asboblari  bo‘lib  hisoblanadi  oshiq-moshiqlar, 

bandlar,  dastalar,  knopkalar,  qulflar,  shpingaletlar,  lo‘kidonlar,  zashchyolkalar, 

ilmoqlar.