Ызбекистон республикаси олий ва ырта

Asosiy savollar:
1. MS DOS operatsion tizimi, ularning ichki va tashqi buyruqlari.
2. Fayl va kataloglar haqida ma’lumotlar.
Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: MS DOS, ichki buyruq, tashqi bo’yruq, fayl, fayl turlari, fayl kengaytmasi, katalog, joriy katalog, o’zak katalog, ona katalog.
Mavzuga oid asosiy muammolar:

1. 
   MS DOS operatsion tizimi bilan ishlash jarayonida siz ishlayotgan kompyuter ishlamasdan osilib qoldi. Sizningcha bu vaqtda qanday yo’l tanlanadi. Javobingizni izohlab bering.
   
2. 
   Ma’lumotlarni fayl sifatida saqlash uchun unga berlayotgan ismga katta e’tibor berish kerak deb aytiladi. Bu fikr to’g’rimi yoki yo’qmi? Sizningcha yana qanday parametrlarni e’tiborga olish kerak. Javobingizni tushuntiring.
   

1-asosiy savol bo’yicha darsning maqsadi: Talabalarga MS DOS operatsion tizimi, ularning ichki va tashqi buyruqlari haqida ma’lumotlar berish hamda operatsion tizim bilan ishlash ko’nikmasini hosil qilish.
Identiv o’quv maqsadlari:
1.1. MS DOS operatsion tizimi haqida to’liq ma’lumot bera oladi.
1.2. MS DOS operatsion tizimining ichki va tashqi buyruqlari mazmunini ochib bera oladi.
1.3. MS DOS operatsion tizimi ichki va tashqi buyruqlarini amaliyotda qo’llay oladi.
1-asosiy savolning bayoni:
MS DOS OT bir vazifali va disklar bilan ishlashga mo’ljallangan OT bo’lib, MS - maykrosoft, DOS - disk operatsion sistemasi degan so’zlardan olingan, AQSh ning Maykrosoft firmasida 1981 yilda ishlab chiqarilgan. MS DOS OT ning bir necha versiyalari (turlari) mavjud.
MS DOS Operatsion tizimi ishga tushishi jarayonida ekranda:
Starting MS DOS …
xabari paydo bo’ladi va xotiradan DOS ning io.sys va ms dos.sys fayllari o’qiladi so’ngra konfiguratsiya buyruqlari config.sys va autoexec.bat fayllari o’qiladi. MS DOS OS ishga tushganda ekranda С:\>_ muloqot satri deb nomlangan taklif chiqadi. Berilgan taklifga kerakli OS ning ichki va tashqi buyruqlari klaviaturadan kiritiladi.
Ichki buyruqlar deb, OT ning ishini boshqaruvchi, OT bilan birgalikda tavsiya qilingan, buyruq protsessori orqali ishga tushiriladigan, foydalanuvchi tomonidan o’zgartirilishi mumkin bo’lmagan buyruqlarga aytiladi.
MS DOS tashqi buyruqlari OT bilan birgalikda tavsiya etiladigan alohida - alohida fayl ko’rinishdagi dasturlar bo’lib, foydalanuvchi tomonidan xotiraga yozilishi mumkin.
Operatsion tizim buyruqlarining bajarilishini quyidagi misolda ko’rish mumkin:
Yangi fayl yaratish uchun buyruqlar satridan copy con "fayl nomi" ko’rinishdagi buyruq kiritilib 2 marta Enter bosiladi. So’ngra F6 yoki ctrl+Z bosiladi. Masalan: С:\>сopy con tt1 buyrug’i berilgandan so’ng, toza ekran chiqadi ma’lumotlar klaviaturadan terilib bo’linsa F6 yoki ctrl+Z bosiladi...
type - matn fayllarni ekranga chiqarish buyrug’i quyidagicha bajariladi:
С:\>type tt1.txt – buyrug’i tt1.txt faylini ekranga chiqaradi.
Chiqarishni to’xtatish uchun ctrl+S bosiladi. Ekranga chiqarishni tamomlash uchun ctrl+S yoki ctrl+break bosiladi.
Muhokama uchun savollar:
1.1. MS DOS operatsion tizimi haqida ma’lumot va u qanday ishlaydi.
1.2. Ichki buyruqlarga misol keltiring va ular qanday ishga tushiriladi.
1.3. Tashqi buyruqlar nima va ularga misollar keltiring.
1.4. Tashqi buyruqlarning ish jarayonini tushuntiring.
1.5. Kompyuterning joriy kunini va vaqtini ekranga chiqarib, uni tahrirlashni bajaring.
1.6. Tashqi xotiradagi ma’lumotlarni ekranga chaqirib, biror ishchi dasturni ishga tushiring.
1.7. Yangi katalog hosil qilib, uning nomini o’zgartiring.
1.8. Yangi disketani formatlash buyrug’ini quyidagi ikki holatda bajaring: sistemasiz (oddiy) holatda va sistemali holatda.