Ызбекистон давлат жисмоний тарбия институти

Низом қуйидаги бўлимлардан иборат: 
а) мақсад ва вазифа; 
б) ўтказиш жойи ва вақти; 
в) мусобақаларни ўтказишга рахбарлик қилиш; 
г) қатнашувчи ташкилот ва мусобақа иштирокчилари; 
д) команда ва шахсий биринчиликни аниқлаш шакли ва тартиби; 
е) дастур; 
ж) мукофотлаш; 
з) ташкилот ва иштирокчиларни қабул қилиш шарти; 
и) иштирок этиш учун талабнома тақдим этишнинг вақти ва шарти. 
Мусобақалар 
ўзининг 
характери 
бўйича 
команда, 
шахсий 
команда 
биринчиликларига бўлинади. Шу билан бирга тоифалаш, туркумлаш каби махсус 
мусобақалар ўтказилади. Биринчиси разряд нормаларини бажариш мақсадида, иккинчиси 
асосий мусобақаларга иштирокичиларни аниқлаш мақсадида ўтказилади. 
Иштирокчилар 
мусобақаларга 
уларнинг 
аризаларига 
асосан 
қўйилади. 
Иштирокчилар мусобақа қоидасини яхши билишлари ва унга амал қилишлари зарур. 
Мусобақада қатнашаётган хар бир ташкилот ўз вакилига эга бўлиб, у ўз иштирокчиларининг 
тарбиясига масъул бўлади ва хакамлар коллегияси билан алоқа боғлаб туради. 
Бош хакам ўзининг ўринбосарлари билан қуйидагиларни амалга оширади. 
1. Мусобақа низоми ва қоидасига мувофиқ мусобақани ташкил қилади, тайёргарлик 
кўради ва ўтказади. 
2. Мусобақа жадвали кунлари ва соатлари бўйича тузилади. 
3. Хакамлар бригадаси ишларни тақсимлаб беради. 
4. Зарур хужжатларни тайёрлайди ва ёзиб боради. 
5. Мусобақаларнинг зарур шартларидан бири тиббий кўрик, иштирокчи ва 
томошабинларни хавфсизлик чораларини ташкил қилиш ва кўришдан иборат. 
Мусобақа ташкил қилиш ва ўтказишда асосий ишларни хакамлар бригадаси амалга 
оширади. Стартёр ва унинг ёрдамчилари старт беради, иштирокчилар старт сигналидан 
олдин югуриб кетмасликлари, стартда тўғри харакатланишини таъмин этади. Маррадаги 
хакамлар иштирокчиларнинг маррага келганлари тартибини аниқлайди. Ўрта ва узоқ 
масофага югурувчиларни айланиш хисобини санайди, маррадаги иштирокчилар оралиғини 
аниқлайди. 
Масофа бўйича хакамлар тўсиқлардан ва эстафета босқичларида югуриш қоидасини 
бузганликларни белгилайди, уларга сўнгги хал қилиш хуқуқи берилмайди. Хронометрист 
хакам иштирокчиларни масофани босиб ўтиш вақтини аниқлайди. Сакраш ва итқитишдаги 
хакамлар бригадаси катта хакам, ўлчовчи хакам ва котибдан иборат бўлади. Мусобақани 
сакраш ва ирқитиш секторларида ташкил қилади ва ўтказади. 
Мусобақанинг асосий хужжатлари қуйидагилари хисобланади: 
а) мусобақа низоми; 
б) мусобақанинг куни ва соати кўрсатилган жадвали бўлган дастур; 

---

51 
в) мусобақага қатнашиш учун ариза; 
г) иштирокчиларнинг карточкаси; 
д) мусобақа қайдномаси.