Ызбек диалектологияси


Lab undoshlari: [p], [b], [f], [v], [m]



Download 2,04 Mb.
bet51/117
Sana14.04.2022
Hajmi2,04 Mb.
#551190
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   117
Bog'liq
portal.guldu.uz-O`quv-uslubiy majmua (1)

Lab undoshlari: [p], [b], [f], [v], [m].

36-@. [p] fonemasi. Lab-lab, portlovchi, jarangsiz [p] undoshi barcha o’zbek shevalarida so’zlarning barcha bo’g’inida uchraydi. Misollar: yl. Toshk. pexte. tepe, pendje; Farg. chop, shapolog, sogyapt;


J-lovchi shevalarda [p] tovushi intervokal holatda, ba’zan esa so’z oxirida jaranglashadi va bu tovush [b] va [p] tovushlari o’rtasidagi yarim jarangli portlovchi tovush kabi eshitiladi. Ba’zan shevalarda [p] o’rniga [b] qo’llanadi. [p] fonemasi barcha o’zbek shevalarida va o’zbek adabiy tilida [b] tovushining so’z oxirida jarangsizlashishiga moyil bo’lishi, ya’ni[b p] holati mavjud. [p] fonemasi barcha o’zbek shevalarida keng tarqalganU y-lovchi shahar shevalaridatubandagi o’rinlarda keladi:a) so’z oxiridagi [b] o’rnida kel’p-kelib, k’top-kitob, esvop-asbob…
37-@ .[b] fonemasi. Lab-lab [b] undoshini talaffuz qilganimizda tovush paychalari birmuncha titraydi.Bu xususiyatga ko’ra [b] tovushi [p] tovushidan farq qiladi.
J-lovchi shevalarda asosan jarangsizlashgan [b] yoki eshitilishi jihatdan [b] va [p ] tovushlari oralig’ida turgan [b] tovushi bor va bu tovush so’zlarning barcha o’rinlarida kela oladi: jl. Biydey-buvday, bato’r, bey,toyga berado’, ishimiz qargacha berado’mala basamo’z…
[b ] tovushining talaffuzida portlash birmuncha kuchli bo’lishi bilan j-lovchi shevalar o’zbek adabiy tilidan v ay-lovchi shevalardan farq qiladi. Shu sababli y-lovchi shevalarda [b] tovushi portlovchi va sirg’aluvchi tovushlar o’rtasida tebranib,oraliq holatda bo’ladi.
39-@. [v] fonemasi. Bu fonema boshqa turkiy tillardagi kabi sirg’aluvchi , lab-lab undosh tovushdir. Shevalararo [v] tovushining sifat jahatdan ikki tipini uchratish mumkin;
1.Tipik turkiy, lab-lab [b ] tovushi. Bu tovush j-lovchi singormonizmni saqlagn v ay-lovchi shevalarda uchrab,bo’g’in hosil qilmaydigan [u] kabi talaffuz qilinadi. Ingliz tilidagi [W] tovushi talaffuzini qiyos qiling.
2 y-lovchi shevalarda faqat so’z boshida lab-lab [v] va lab-tish [v] tovushlari o’rtasidagi oraliq tovushi uchraydi. Bu tendentsiya, ya’ni tipik turkiy lab-lab [v] tovushning indifferent tovush bilan alamashinishi shahar shevalarigina xos.
40-@G’. [m] tovushi. fonemasi. Bu tovush lab-lab portlovchi undosh bo’lib , burun rezonansi bilan talaffuz etiladi. So’zlarning barcha bo’g’inlarida keladi.



Download 2,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   117




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish