Ызбек диалектологияси

Mustaqil ish topshiriqlari.
1-topshiriq
1.1.O’zingiz istiqomat qilayotgan territoriyadagi shevaga xos so’zlarni lug’atini tuzing va adabiy til bilan solishtiring.
1.2.Qorluq, qipchoq, va o’g’uz lahjalari o’rtasidagi farqli tomonlarini yozma bayon qilish.
1.3.Toshkent, Samarqand-Buxoro, qipchoq tip shevalarining unlilarining aks ettiruvchi ko’rgazmalar tayyorlash.
2-topshiriq
2.1.O’z shevangizda matn tuzing va adabiy til bilan qiyoslang.
2.2.Amaliy mashg’ulot darslaridan foydalanib o’zbek tilining qorluq-chigil-uyg’ur, qipchoq va o’g’iz lahjalaridagi unli tovushlarni alohida-alohida diagramma asosida ko’rsatadilar.
2.3.Undoshlarni paydo bo’lish o’rni, usuli va ovoz, shovqinning ishtirokiga ko’ra tasnifini belgilaydi.
3-topshiriq
3.1.Fonetik hodisalarning turlari o’quv-metodik tipdagi adabiyotlarda mavjudligi aniqlanadi va konspektlashtiriladi, kartotekalar tayyorlaydi.
3.2.Fonetik hodisalarning har bir turi bo’yicha ko’rgazmali qurollar tayyorlanadi.
3.3.Singarmonizm qonuni nima?
Foydalanish uchun adabiyotlar:
1.V.V.Reshetov. Uzbekskiy yazo’k, Vvedenie. Fonetika. Toshkent,1959.
2.U.Tursunov, X.Doniyorov. O’zbek tilidagi singormonizm haqida. №91, Samarqand,1959.
3.M.Valiyev. Nayman shevasidagi assimilyatsiya va dissimilyatsiya hodisalari haqida. Seriya-129. Samarqand,1963.
4.B.Hasanov. O’zbek tilining turk-barlos shevalari fonetikasi, Toshkent, 1994.

15. 
    www.ziyonet.uz
    
16. 
    www.gduportal.uz
    

O’zbek xalq shevalarining leksikasi
REJA:
1.O’zbek xalq shevalarining leksik tarkibi, ularning o’zaro farqlari.
2.O’zbek shevalaridagi leksik qatlamlar: keng qatlam va tor qatlam.
3.O’z qatlam va o’zlashgan qatlam haqida ma’lumot.
Darsning maqsadi: O’zbek xalq shevalariaro o’ziga xos tomonlarini bir-biri bilan qiyosiy usulda talabalarga yetkazish.Shevalardagi qatlamlar (tor va keng) , o’z va o’zlashgan qatlamlar haqida tushuncha berish. Leksik boylikni, ularning bir-biridan Shevalararo leksik boylikni, ularning bir-biridan farqlanuvchi tomonlarini, leksik qatlamlarning paydo bo’lishidagi tarixiy sabablarni ma’ruza orqali talabalar ongiga singdirish.O’zbek shevalarining asrlar davomidagi leksik boyliklarni, umumis’temoldagi so’zlar bilan «eski» deb ataluvchi so’zlar, ularning tarixiy-tarbiyaviy ahamiyatini tushuntirish orqali talabalarning ijodiy fikrlash qobiliyatini kengaytirish.