95. Hujjatlar qora rangli shriftda bosma harflar bilan mashinkada yoziladi. Tavsif, formula,
referat matni 1,5 intervalda yoziladi, bosh harf kattaligi 2,1 mm dan kam bo‘lmasligi kerak.
Grafik belgilar,
lotincha nomlar, lotin va yunoncha harflar, matematik va kimyoviy
formulalar va belgilar qora siyoh, tush bilan yozilishi mumkin. Formulani bosma harfda va qo‘lda
aralash yozish mumkin emas.
MO‘Tda taqdim qilinadigan materiallarga bo‘lgan talablar Agentlik tomonidan belgilanadi.
96. Ixtiro tavsifi formulasida va referatda kimyoviy formulalardan foydalanish mumkin.
Kimyoviy birikmalarning tuzilish formulalari odatda alohida figura sifatida (grafik
materiallar kabi) nomerlanib, izohli belgilarni ko‘rsatib, alohida varaqda beriladi.
Kimyoviy tuzilish formulalarini yozishda umumiy qo‘llanadigan belgilar
ishlatiladi,
elementlar va radikallar o‘rtasidagi bog‘lanish aniq ko‘rsatiladi.
Bosma shaklda taqdim etilayotgan nukleotidlar va/yoki aminokislotalar ketma-ketligi
ro‘yxati BIMT ST.25 standartiga muvofiq rasmiylashtirilishi kerak.
97. Ixtironing tavsifida, formulasida va referatida matematik ifodalar (formulalar) va belgilar
ishlatilishi mumkin.
Matematik formulalardagi mavjud hamma harfiy belgilar deshifrovka qilinadi. Formulalarga
beriladigan tushuntirishlarni ustun shaklida yozish lozim hamda har bir qatordan so‘ng nuqta vergul
qo‘yish lozim. Bunda harfiy ifodalarning deshifrovkasi, formulada qo‘llanilgan tartib bo‘yicha
beriladi.
Quyidagi >,
Miqdorlar orasidagi intervallarni “...dan” va “...gacha” so‘zlari bilan belgilash lozim.
Miqdorlarni foizlar bilan
ifodalashda, foiz (%) belgisi sondan so‘ng qo‘yiladi. Agap
miqdorlar bir nechta bo‘lsa, u holda foiz belgisi, ularni sanab o‘tishdan oldin qo‘yilib, ikki nuqta bilan
ajratiladi.
Matematik formulalarda ko‘chirish, faqat belgi bo‘yicha amalga oshiriladi.
98. Grafik tasvirlar (chizmalar, sxemalar, grafiklar, rasmlar va h.k.) chizmachilik asboblari
yordamida o‘chirilmaydigan, qora, aniq chiziqlar va shtrixlar bilan tushlanmasdan va bo‘yalmasdan
bajariladi.
99. Tasvirlarning masshtabi va aniqligi reproduksiya qilish paytida o‘lchamlar 2/3 gacha
chiziqli kichraytirilganda, hamma detallarni farqlab aniqlash mumkin bo‘ladigan tarzda tanlanadi.
100. Raqamlar va harflar qavslar yoki qo‘shtirnoqlar ichiga olinmaydi.
Raqamlar va
harflarning balandligi 3,2 mm dan kam bo‘lmagan holda tanlanadi. Raqamli va harfli belgilar aniq
qilib bajariladi, ularning chiziqlari qalinligi tasvir chiziqlarining qalinligiga mos bo‘lishi lozim.
101. Har bir grafik tasvirning turidan qat’iy nazar arab raqamlari bilan figura sifatida (fig. 1,
fig. 2 va boshqalar), ularning tavsif matnida eslatib o‘tilishi navbatiga muvofiq yagona raqamlash
tartibida raqamlanadi. Agar tavsif bitta figura bilan tavsiflansa, bunda u raqamlanmaydi.
102. Chizmaning bir varag‘ida bir necha figuralar joylashtirilishi mumkin, bunday hollarda
ular bir-birlaridan aniq chegaralab qo‘yiladi. Agar ikki va undan ortiq varaqlarda joylashgan figuralar
bitta figuraning bo‘laklarini tashkil etsalar, har xil varaqlarda tasvirlangan figuralardan birortasi
tushirib qoldirilmay kompanovka qilinishi mumkin bo‘lgan holda joylashtiriladi.
Alohida figuralar varaqda yoki varaqlarda varaqlar maksimal holda to‘ldirilgan
va varaqning
uzun tomoni vertikal holatda joylashtirilganda, chizmalarni o‘qish mumkin bo‘lgan holda
joylashtirilishi lozim.
103. Chizmalar texnikaga oid chizmalarni tayyorlash qoidalariga muvofiq bajariladi.
104. Chizmada to‘g‘ri burchakli (ortogonal) proeksiyalardan (turli ko‘rinishlarda,
kesmalarda va kesimlarda) foydalanish afzalroq hisoblanadi; shuningdek, aksonometrik
proeksiyalardan ham foydalanish mumkin.
105. Kesimlar izohli belgilar asosiy chiziqlarni bemalol o‘qishga to‘sqinlik qilmaydigan
tarzda qiya shtrixli chiziq bilan bajariladi.
106. Chizmadagi har bir element hamma boshqa elementlarga nisbatan proporsional holda
bajariladi, elementni aniq tasvirlash uchun proporsiyalarning bir-biridan farqlanishining zarur
bo‘lgan hollari bundan mustasno.
107. Chizmalar hech bir qandaydir yozuvlarsiz bajariladi, “suv”, “bug‘”, “ochiq”, “yopiq”,
“A-A” (kesimni ko‘rsatish uchun) va h.k. kabi zarur so‘zlar bundan mustasno.
108. Chizmalarda o‘lchamlar ko‘rsatilmaydi, zarur bo‘lgan hollarda ular tavsifda keltiriladi.
109. Chizmalarda tasvirlangan elementlar ixtironing tavsifiga muvofiq holda arab raqamlari
bilan belgilanadi.
Bir necha figuralarda keltirilgan bir xil elementlar, bir xil raqamlar bilan belgilanadi. Turli
figuralarda keltirilgan turli elementlarni bir xil raqamlar bilan belgilash mumkin emas. Tavsifda
ko‘rsatilmagan belgilar chizmaga qo‘yilmaydi.
110. Agar grafik tasvir sxema shaklida keltirilsa, u holda uni bajarishda standartlashtirilgan
shartli grafik belgilar qo‘llaniladi.
Bir turdagi sxemada boshqa turdagi sxemaning alohida elementlarini (masalan, elektr
sxemada — kinematika va gidravlika sxemalarining elementlarini) tasvirlashga yo‘l qo‘yiladi.
Agar sxema to‘g‘ri burchaklar ko‘rinishida elementlarning grafik belgilanishi
sifatida
taqdim etilgan bo‘lsa, u holda bevosita to‘g‘ri burchakka raqamli belgidan tashqari elementning nomi
yozib qo‘yiladi. Agar elementning grafik tasviri o‘lchamlari buni qilishga yo‘l qo‘ymasa, u holda
element nomini tashqariga chiqariladigan liniyada (zarur bo‘lganda sxema maydoniga joylashtirilgan
rasm ostiga yoziladigan yozuv ko‘rinishida) ko‘rsatilishiga yo‘l qo‘yiladi.
111. Rasmlar ularni bevosita reproduksiya qilish imkoniyati bilan aniq bajarilishi kerak.
112. Chizmalar, sxemalar, rasmlar ixtiro tavsifi va formulasida keltirilmaydi.
113. Axborot manbalarining bibliografiya ma’lumotlari ular bo‘yicha axborot manbai topish
mumkin bo‘lgan holda ko‘rsatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
