|
1
XULOSA
“ Hayotda shunday odamlar borki, ular o`z hunari va kasb-korini nuridiydasi qatorida qadrlaydi, ardoqlaydi. Ularning tirikligi hunar-ilmi yoki san`ati bilan bog`liq. Sevgan hunarsiz – san`atsiz hayot ularuchun o`z ma`nosini yo`qotadi. Buning sababi shundaki, bu xildagi odamlar uchun san`at – uning qaysi turida bo`lishidan qat`iy nazar – yashash quroli, kurash vositasi, o`zligini namoyish qilish, jo`nroq qilib aytganda, hayotda borligini anglatib turish belgisidir”. (M.Qo`shjonov, S.Meli “Abdulla Oripov” ) . Abdulla Oripovga nisbatan aytilgan ushbu fikrlar o`z o`rnida Usmon Azim hayoti va ijodi uchun ham o`z ahamiyatiga ega. Usmon Azim uchun ham shoirlik uning kasbi emas balki butun bir hayotiga aylanib ulgurgan. Buni uning “Tazarru bog`lari” she`riy turkumi tahlilida ham ko`rib o`tdik. Yuqoridagi tahlillardan quyidagilarni xulosa sifatida keltirishimiz mumkin:
Har bir shoirning tug`ilib o`sgan yerining nafasi, albatta, ijod yo`liga ta`sir ko`rsatgani kabi U.Azimning ham ona yurti Boysun va undagi xilma-xil urf-odatlar-u an`analar shoir ijodiga o`z ta`sirini ko`rsatmay qolmaydi. Buni shoirning baxshiyona she`rlari-yu ona yurt sog`inchi haqidagi yorqin ijodidan anglashimiz qiyin emas. Qolaversa, ko`plab ijod sohiblari U.Azimdagi jo`shqinlik, jarangdorlik, kuchli ohang, dangallik, haq so`zni sevish kabi sifatlarning barchasi shoirga ona yurti tabiatidan me`ros deb bilishadi.
Usmon Azim yangicha tafakkurga ega inson. Shuning uchun ham shoir asarlarida hech kimda uchramaydigan ohang, uslub va tafakkur bor. Tabiat shoirning ruhiyatiga singigan. Go`yo tabiat va shoir qalbi birdek. U.Azim tabiat tasviri orqali olam mohiyati, odamzot tabiati va azaliy va abadiy haqiqatlariga ishora qilishga harakat qilganligini ko`rishimiz mumkin. Fasllarga xos xususiyatlar va haqiqatlar shoirga sevgi, tirikliknig qadri, sabr kabi ko`plab tushunchalar haqidagi haqiqatlarni ochishga yo`l ochganligining guvohi bo`lamiz. Umuman, shoirning barcha she`rlari ijtimoiy, ma`naviy-ma`rifiy qimmatga ega.
U.Azimning ushbu “Tazarru bog`lari” she`riy turkumi shoirning nafaqat badiiy tafakkuri, balki ruhiyat dunyosi ham yuksalganidan dalolatdir. Ushbu turkumdagi lirik kechinmalar tasvirining murakkabligi, insoniy tuyg`ularning yuksak darajada anglab , uni tasvirlash uslubining originalligi shoir iste`dodining yuksalishidan darakdir. Usmon Azim bugungi o`zbek she`riyati uchun muhim hissa qo`shgani shubhasizdir. Uning rang-barang janrlardagi asarlari adabiyotimiz namoyondalari uchun muhim manba bo`lib xizmat qiladi.
Usmon Azimning “Tazarru bog`lari” she`riy turkumi yana rang –barang, turli-tuman badiiy ifodalarga boyligi bilan ham e`tiborlidir. Shoirning badiiy mahorati beqiyosdir. Usmon Azimda adabiyotimiz vakillarida kamdan-kam uchraydigan “ruhiy energiya” mavjud. U. Azim hech bir detalni shunchaki qo`llamaydi, unga Alloh bergan iste`dod borki, uni уuksak darajaga ko`targan. Shoir ijodida keyingi yillarda ilohiyot bilan bog`liq masalaga e`tibor kuchayganini, insonning ruhiy va ma`naviy kamolotga yetishishidagi unsurlar haqidagi o`y – fikrlarining kamolotini aynan shu “Tazarru bog`lari” she`riy turkumida ko`rishimiz mumkin. Bundan tashqari U.Azim she`riyati chuqur lirik kechinmaga boyligi bilan ham qadrlanadi.
Yuqorida tahlillarimizdan yana shuni xulosa qilishimiz mumkinki, U.Azim inson umrini to`rt faslni boshdan kechiradigan katta bir bog` misolida tasavvur qiladi. Va ushbu tasavvurlarini lirik kechinmalar asosida yorqin ifodalab bera oladi. Asar nomi nega aynan “Tazarru bog`lari” degan savolimizga endi javobni anglab yetdik. Inson tabiatan shunday yaratilgan: Navqiron yoshlikda bolalikni, qariganda yoshlikni qumsaydi. Va har birdavr o`ziga xos yutuq va kamchiliklarga ega. Inson har doim yutuqlaridan sevinib, xatolari uchun yaratgandan izn so`raydi. Usmon Azim ham xuddi shu hodisalarni tabiat tasviri orqali ochib bergan.
Usmon Azim she`riyatda Rauf Parfi, Sirojiddin Sayyid, Iqbol Mirzo, Mirzo Kenjabek singari badiiy mahoqati o`tkir shoirdir. Biz va kelajak avlodning vazifamiz ushbu shoirlar ijodini shuqur o`rganish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
