Iv- bob. Nazorat o‘lchov asboblari

Magnitoelektr (logometrik) termometrlar.
Logometrik termometr tuzilishi 
va ishlash prinsipi bo‘yicha termobimetall impulsli termometrlardan jiddiy farq 
qiladi. Uning datchigi (4.2-rasm) jezdan tayyorlangan ballon 1 ko‘rinishida 
4.3-rasm
.
Logometrik ko’rsatkich. 

---

129 
bo‘lib, pastki tekis qismiga tok o‘tkazadigan prujina 3 yordamida qisib turiladigan 
tabletkasimon termorezistor 4 joylashtirilgan. Prujina 3 bir uchi bilan qisqich 2 ga 
qadalib turadi va vtulka 5 yordamida datchik ballonning ichki devorchasidan izol-
yatsiya qilingan. Temperatura o‘zgarishi bilan termorezistor qarshiligi katta 
doirada o‘zgaradi. Masalan, sovutish tizimidagi suyuqligining temperaturasi 40
0
C 
dan 90
0
C gacha ortisa, termorezistor qarshiligi 450 
Om
dan 70 
Om 
gacha kama-
yadi.
Logometrik termometrlarning ko‘rsatkichi ikki bo‘lakli plastmassa karkas 2 dan 
iborat bo‘lib (4.3-rasm), ular bir-biriga tortuvchi murvatlar bilan biriktirilgan. 
Karkasga uchta o‘lchov g‘altaklari 5 o‘ralgan. Asbobning sezuvchanligini ort-
tirish uchun birinchi va uchinchi g‘altaklar bitta darchaga lekin bir-biriga teskari 
o‘ralgan. Ikkinchi g‘altak ikkinchi darchaga, birinchi va uchinchi g‘altaklarga nis-
batan 90
0
burchak bilan o‘ralgan. Karkasning ichki qismidagi o‘q 9 da doimiy 
magnit 3 joylashtirilgan. O‘q bir tomondan rostlanadigan tayanch 4 ga qadalgan 
bo‘lsa, ikkinchi tayanch sifatida shkala ko‘prikchasi 10 ishlatilgan. 
Asbob tok manbaiga ulanganda uning chulg‘amlaridan tok o‘tib, g‘altaklar atro-
fida magnit maydonni hosil qiladi. Doimiy magnit 3 ning maydoni uchta g‘altak-
ning natijaviy magnit maydoni bilan o‘zaro ta’sirlanib, doimiy magnitni ma’lum 
burchakka buradi. O‘q 9 ning tashqi uchiga mahkamlangan ko‘rsatkich strelkasi 
ham doimiy magnit bilan birga shkala 11 nisbatan buralib o‘lchanayotgan tem-
peraturaning kattaligini ko‘rsatadi. Tok manbai uzilgandan keyin strelkani 
dastlabki, ya’ni nol holatiga qaytarish uchun karkas tanasiga qo‘shimcha doimiy 
magnit o‘r-natilgan. Yig‘ilgan ko‘rsatkich mexanizmi po‘lat qobiq 1 ga joy-
lashtiriladi. Qobiq bir vaqtning o‘zida ko‘rsatkich chul-g‘amlarini tashqi magnit 
maydonlar ta’si-ridan saqlovchi ekran vazifasini ham bajaradi. G‘altaklarning 
chiqish simlari qisqichlar 6 ga ulanadi. Ko‘rsatkich shkalasi po‘lat qobiqdagi 
maxsus uyacha-ga o‘rnashtiriladigan lampa yordamida yoritiladi.