Иқтисодий таҳлил ва статистика” кафедраси

8.5. Прогнозлар таснифи.
Прогнозлаштириш тизимининг кўламига кўра жаҳон хўжалигидан тортиб, то корхоналар ва алоҳида ишлаб чиқарувчи хўжаликларгача табақаланиш суръати анча юқори. Шундан келиб чиққан ҳолда қуйидаги прогноз гуруҳларини ажратиб кўрсатишимиз мумкин:

1. 
   Халқаро иқтисодиёт прогнози, шу жумладан ташқи савдо ва жаҳон бозори конюктураси
   
2. 
   Мамлакат иқтисодиётининг яхлит, ягона маҳсулот тарзида ҳамда тармоқлараро тарзда прогноз қилиниши
   
3. 
   Ёқилғи энергетика мажмуаси ва бошқа халқ хўжалигининг прогнози
   
4. 
   Бир маҳсулотли ёки кўп маҳсулотли халқ хўжалиги тармоқларининг прогнози
   
5. 
   Имконияти даражасида бутун минтақавий ижтимоий-иқтисодий тизимни қамраб олувчи ҳудудлар прогнози
   
6. 
   Ташкилотлар алоҳида ишлаб чиқаришларни бирлаштиришни кўзда тутувчи халқ хўжалигининг биринчи даражали бўғинлари прогнози.
   

Демоггафик прогнозлар аҳолининг жинсий жиҳатдан ёшига боғлиқ бўлган тузилишидан, туғилиш ва ўлим тўғрисидаги маълумотлардан ҳамда умр кўриш давомийлигидан иборат бўлган аҳоли динамикасини ўз ичига олади. Бандлик ва меҳнат ресурсларини такрор ишлаб чиқариш, оилалар сони ва катталиги ҳамда аҳоли миграцион оқимларининг йўналишлари ва ҳажми тадқиқ этилади. Бошқа иқтисодий ва ижтимоий ҳисоб-китоблар учун асосий мазмун бўлиб меҳнатга лаёқатли аҳолини жойлаштириш, уларнинг сони ва таркиби ҳисобланади.
Ресурслар прогнози энг аввало табиий ресурслар ёқилғи энергетика, минерал хомашё, сув, ўрмон ресурслари ва ҳоказоларни ўз ичига олади. Кўпгина ҳолларда ресурсларнинг мавжудлиги орқали халқ хўжалигининг тузилиши аниқланади.
Ишлаб чиқариш прогнозлари кўп томонлама ҳар хил ишлаб чиқариш кучлари ва муносабатларини ўз ичига олади.

Таянч сўз ва иборалар

Прогноз ва унинг иқтисодий моҳият, прогноз турлари. Гипотеза, прогноз ва режа ҳақида тушунча. Макроиқтисодий жараёнлар, уларни ифодаловчи кўрсаткичлар прогнозлаш объекти сифатида. Прогнозлаштириш тамойиллари. Прогнозлаштиришда иқтисодий математик усуллардан фойдаланиш зарурияти. Прогнозлаш натижаларининг ишочлилиги, сифат ва уларга қуйилган талаблар. Прогнозлаштиришда ахборот технологиялардан дастурий маҳсулотлардан кенг фойдаланиш шартлиги.
9-БОБ. ИЖТИМОИЙ-ИҚТИСОДИЙ ЖАРАЁНЛАРНИПРОГНОЗЛАШУСУЛЛАРИ

РЕЖА: