Иқтисодий таҳлил ва статистика” кафедраси


Иқтисодий ўсиш турлари, уларнинг прогнозлаштиришда ишлатилиши



Download 7,84 Mb.
bet40/122
Sana26.04.2022
Hajmi7,84 Mb.
#584726
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   122
Bog'liq
2 5323294148697004182

13.2. Иқтисодий ўсиш турлари, уларнинг прогнозлаштиришда ишлатилиши.
Иқтисодий ўсиш юз бериши учун бозор талабига мувофиқ товар ва хизматларни яратиш керак бўлади. Биз биламизки,иқтисодий ўсиш ЯИМ кўпайишини англатади. ЯИМ эса товар ва хизматларнинг бозордаги қиймати, агар улар сотилмаса бозор қиймати юзага келмайди. Шу сабабли бозорбоп товар ва хизматларни яратиш иқтисодий ўсишни таъминлайди. Ресурслар камёб бўлганидан , улардан самарали фойдаланиш иқтисодий ўсишнинг асосий шартига айланади.

Иқтисодий ўсишнинг икки тури мавжуд: интенсив ва экстенсив. Экстенсив ўсишнинг моҳияти шундан иборатки, бу ерда маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмининг кўпайиши ишлаб чиқариш ресурсларидан фойдаланишни кўпайтириш ҳисобига амалга оширилади. Масалан қишлоқ хўжалигида пахта хажмини кўпайтириш пахта экин майдонларини кўпайтириш, саноатда маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмини кўпайтириш хом-ашё хажмини кўпайтириш ёки қўшимча иш кучини жалб қилиш орқали амалга оширилади.


Интенсив ўсишда эса махсулот ишлаб чиқариш ҳажмини кўпайтириш ишлаб чиқариш замоновий техника ва прогрессив технологияларни яъни, фан-техника ютуқларини ишлаб чиқаришгажорий қилиш орвали амлга оширилади. Фан техника ютуқларини ишлаб чиқаришга жорий қилиш материал сиғимини камайтишга, меҳнат унумдорлигини оширишга , маҳсулот таннархини камайтиришга ижобий таъсир кўрсатади.
Прогнозлашда иқтисодий ўсишнинг интенсив турига катта эътибор берилиши лозим. Иқтисодий ўсишнинг интенсив даражаси қуйидаги формула билан ҳисоблаш мумкин:


Ки= 1 –  
Бу ерда Ки – интенсив иқтисодий ўсишнинг коэффициенти;
Кр – фойдаланилган ишлаб чиқариш ресурсларининг кўпайиш коэффициенти
Кяим- Реал ялпи ички маҳсулотнинг ўсиш коэффициенти;
Агар Ки>0 бўлса, иқтисодий ўсиш асосан интенсив шакли бўйича эришилган, агар Ки<0, бу ҳолда экстенсив.
Иқтисодий ўсишнинг ўсиш суръатига(динамикасига) қараб миллий иқтисодиётнинг даражаси ҳамда ресурсларнинг чегараланганлик муаммолари таҳлил этилади.
Иқтисодий адабиётларда бу тушунчага алоҳида талқин берилмаган.
Баъзи иқтисодчилар(Макконнелл, Брю) иқтисодий ўсишни 2 хил усул билан хисоблаш мумкин, деб ҳисоблайди, яъни35:
1. Ялпи миллий махсулотнинг умумий ўсишини ҳисоблаш орқали(ёки соф миллий маҳсулотни);
2. Юқорида ҳисобланган кўрсаткичларни аҳоли жон бошига тақсимлаш орқали хисоблайди.
Иқтисодий ўсишни 3 хил кўриниши фарқланади: экстенсив, интенсив ва аралаш(хақиқий).
Макродаражада ЯИМ нинг ўсиш суръати, аҳоли жон бошига ЯИМ тақсимотининг йиллик ўсиш суръати, ЯИМ йиллик ўсишини келтириш мумкин.

  • ЯИМнинг йиллик ўсиш сурьати қуйидаги формула билан аниқланади:


Download 7,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish