Иқтисод ва молия / экономика и финансы 2014, 12 элвин тоффлер. Учинчи тўЛҚин 5–6-боблар

ИҚТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ
2014, 12
Қонун ишлаб чиқиш умумий механизми
Шу каби «демократик машина-
лар» нафақат мамлакат миқёсида мав-
жуд бўлган. Улардан штат, вилоят ва-
колат органлари, маҳаллий органлар, 
шу жумладан шаҳар ва қишлоқ кен-
гашларида ҳам фойдаланилган. Бу-
гун АҚШнинг ўзидаёқ беш юз минг-
га яқин сайланган давлат хизматчи-
лари ва пойтахт округларда 25 869 та 
маҳаллий бошқарув органлари мав-
жуд, уларнинг ҳар бирида ўзларининг 
сайловлари ўтказилади, ваколат ор-
ганлари мавжуд ва ўз сайлов жара-
ёни ишлаб чиқилган (10). Шу каби 
минглаб ваколат механизмлари ви-
лоятларда ишламоқда ва бутун дунё-
да уларнинг сони ўнлаб минггача ета-
ди. Швейцария кантонлари ва Фран-
циянинг департаментлари, Буюк Бри-
тания миллий вилоятларида ва Кана-
данинг провинцияларида, Польша во-
еводстволари ва Совет Иттифоқи ре-
спубликаларида, Сингапур, Осака ва 
Ослода – ҳаммаёқда даъвогарлар ўз 
номзодларини илгари сурадилар ва 
кейин «вакил»ларга айланадилар. 
Ишонч билан айтиш мумкинки, 
ҳозирги даврда фақат Иккинчи тўлқин 
мамлакатларида юз мингдан ошиқ 
шу каби машиналар қонунлар, фар-
монлар, йўриқномалар ва қарорлар 
чиқарадилар
1
. Назарияда ҳар бир 
одам ва ҳар бир овоз абстракт, атом 
бирлиги бўлгани каби, ушбу сиё-
сий элементларнинг ҳар бири ҳам 
мамлакат, вилоят миқёсдаги ёки 
маҳаллий абстракт, энг кичик бир-
лик ҳисобланган. Ҳар бир бирлик ўз 
аниқ белгиланган ваколат доираси, 
ўз ҳокимият доираси, ҳуқуқ ва маж-
буриятларига эга бўлган. Бирликлар, 
уларни пастдан тепагача, мамлакат-
дан штатгача, ҳудудий ёки маҳаллий 
ҳокимиятгача бирлаштирган, маълум 
иерархик тузилмага киритган. Лекин 
индустриализмнинг 
ривожлангани, 
иқтисодиёт интеграллашуви ортгани 
сари, бу сиёсий бирликларининг ҳар 
бирида қабул қилинган қарор улар-
нинг ваколат доирасидан ташқарида 
таъсирини кўрсатган ва шу йўсин за-
руратга қараб бошқа ҳокимият ор-
ганларининг жавоб ҳаракатларини 
қўзғатган.
Парламентнинг Япон текстил сано-
атига тегишли қарори Шимолий Ка-
ролина ишчи кучи бозори ва Чика-
годаги ижтимоий таъминотга таъсир 
кўрсатиши мумкин эди. Конгресснинг 
автомобилларга квота қўйиш қарори 
Нагоя ёки Туринда қўшимча ишчи 
ўринлари яратиб бериши мумкин 
эди. Шундай қилиб, илгари сиёсатчи-
1
Ҳукуматларга тегмаган тақдирда, индустри-
ализм даврининг барча сиёсий партиялари, 
энг ўнгларидан то энг чапларигача, овоз бе-
риш орқали ўз йўлбошчилари сайловининг анъ-
анавий механизмини аслида бир хил даража-
да қўллаганлар. Хатто раҳбариятнинг округ ёки 
маҳаллий ячейксани тайинлашда ҳам у ёки бу 
шаклда сайлов ўтказиш талаб этиларди, лоақал 
юқоридан туширилган номзодни тасдиқлаш учун 
бўлса ҳам. Кўп мамлакатларда сайлов жараёни 
касаба уюшмаларидан тортиб черковларгача – 
ҳар қандай турдаги ташкилотлар ҳаётининг чам-
барчас бўлаги бўлиб қолди. Овоз бериш инду-
стриал ҳаёт тарзининг бир парчаси бўлиб қолди.
76
ИҚТИСОДИЙ НАЗАРИЯ ВА МАКРОИҚТИСОДИЁТ / 
ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ТЕОРИЯ И МАКРОЭКОНОМИКА

---