Istiqlol tufayli har bir jabhada, xususan, ma’naviy qadriyatlarga hamda so‘z san’atiga nisbatan munosabat tubdan o‘zgardi

4. Leksik-derivatsion dialektal so‘zlar adabiy tilda yoki shevalarda mavjud bo‘lgan xilma-xil so‘z yasovchi affikslar shevalardagi so‘zlarga yoki adabiy til va shevalar uchun mushtarak so‘zlarga qo‘shilishi natijasida yuzaga keladi. O‘rganilayotgan hudud shevasida leksik-derivatsion dialektal so‘zlar kam bo‘lsa ham uchrab turadi. Šü jil tänörxānäni büt qilib bersäjiz jäxši iš boläjdi. Qišgä qār jāmɣirgä härči pänä žājgä išimiz änča āsān boläjdi. //Shu yil tandirxonani bitrib qilib bersayiz yaxshi ish bo‘lardi. Qishga qor yomg‘irga harchi pana joyga ishimiz oson bo‘lardi.
O‘zbek tilida o‘z xususiyati bilan affikslarga juda yaqin turadigan -xona so‘z-affiksi ham bor. Bular affiksoidlar dеb ham yuritiladi. Yuqoridagi gap tarkibida qo‘llanilgan tano‘rxona dialektal so‘zining asosi tano‘r dialektal so‘ziga xona so‘z-affiksi qo‘shilishi leksik-derivatsion dialektal so‘zni hosil qilgan. -xona affiksoidi bilan yan bir gapni misol keltiramiz. Üjni birān künžägigä tārtänäk bömäsligi keräk . Üjdän xäjr -bäräkäni üčiräjkän. Säjsxānägä tārtänäk bosä ägär inäklä semirmäjkän . // uyni biron burchagiga o‘rgimchak bo‘lmasligi kerak. Uydan xayr-barakani uchiradi. Og‘ilxonaga o‘rgimchak bo‘lsa agar sigirlar semirmaydi. Keltirilgan gapimizdagi säjsxānä/saysxona dialektal so‘zining asosi sayis tarixiy so‘zi bo'lib, unga -xona so‘z affiksi qo‘shilgan va natijada leksik-derevatsion dialektal so‘zni hosil qilgan. Keyingi misolimiz pätdöz leksik-derevatsion dialektal so‘zidir. Mäni hämsüjäm pätdöz.Äsnävnāj, kelinčälä üčün pätdözi nersäläni köp tikällä.// meni qo‘shnim patdo‘z. Asosan,kelinchaklar uchun patdo'zi narsalarni ko'p tikadilar. Berilgan gapdan ko‘rinib turibdiki, patdo‘z dialektal so‘zi hunarmandchilikning bir turini nomlab kelyapti. Pat - sof dialektal so‘ziga -do‘z shaxs oti yasovchi qo‘shimcha qo‘shilib , patdo‘z leksik derevatsion dialektal so‘z turini hosil qilgan . Patdo‘z dialektal so‘zi adabiy tilimizdagi popopchi so‘ziga ma'nodosh bo‘ladi.