Istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot institutining

89
XALQ TA’LIMI:
MUAMMOLAR, IZLANISHLAR, YECHIMLAR
o‘qitish  masalasi  paydo  bo‘ldi.  Buning  sababi,  ular  bolalik  va  o‘smirlik  davrida 
olgan bilimlari bir necha o‘n yillardan so‘ng eskirganligi aniqlandi.
Ushbu  muammoni  hal  qilish  uchun  dastlab  pedagogika  vositalaridan 
hech  qanday  o‘zgarishsiz  foydalanilgan  bo‘lsa-da,  tezda  yangi  yondashuv 
zarurati  paydo  bo‘ldi.  Bu  andragogika  –  kattalarni  o‘qitish  fanining  paydo 
bo‘lishida  o‘z  aksini  topdi.  Shu  bilan  birga,  “g‘ildirakni  qayta  ixtiro  qilishga” 
urinib, pedagogikaning barcha ilmiy va amaliy yutuqlarini butunlay inkor etish 
umuman  rejalashtirilmagan.  O‘qituvchilarning  kasbiy  kapitalini  yangi  vaziyat 
talablariga  moslashtirish  va  kattalar  bilan  ishlashning  o‘ziga  xos  xususiyatlarini 
maksimal  darajada  aks  ettiruvchi  maxsus  o‘qitish  usullarini  ishlab  chiqishga 
harakat qilish zarur edi.
Natijada,  o‘qituvchilar  ma’lum  bir  yoshdagi  auditoriya  bilan  ishlashga 
e’tibor  qaratdilar.  Faqat  kattalar  bilan  ishlaydigan  o‘qituvchilar  soni  yil  sayin 
ortib bormoqda. Аsosan pedagogik ma’lumotga ega bo‘lishiga qaramay, ularni 
androgog deb atash to‘g‘riroq. 
Andragogika  -  bu  kattalar  ta’limining  xususiyatlarini  tavsiflovchi  nazariya. 
Bu atama pedagogik voqelikdan vujudga kelgan ekan, unda so‘z katta yoshdagi 
odamni  taʼlim  orqali  boshqarish,  yetaklash  to‘g‘risida  boradi.  Аynan  kattalarga 
taʼlim beruvchi pedagog androgog hisoblanadi. 
Kattalarlarning samarali ta’lim olishi uchun ikkita asosiy to‘siq mavjud - bu 
faollik va motivatsiyaning yo‘qligidir.
Bu  to‘siqlar  nafaqat  o‘quv  jarayonida,  balki  olingan  bilimlarni  qo‘llash 
bosqichida ham namoyon bo‘ladi.
  Bugungi  kunda  andragogika  ko‘proq  katta  yoshdagi  o‘quvchilarning 
xususiyatlariga  va  ularning  fan  orqali  o‘rganishni  yaxshilashga  ko‘plab  ilmiy 
ishlarni bag‘ishlagan Malkolm Noulz bilan bog‘liq.