|
ILMIY AXBOROTNOMA FILOLOGIYA 2019-yil, 6-son
26
qanday kimsa ko‘nglida unga nisbatan uyg‘oqlikni, iliqlikni, sezgirlikni, muhabbatni his ettiradi. Bu shirin
tuyg‘u qalbimizni, ruhimizni har jihatdan tozartiradi. Nafaqat o‘zgalarni, balki o‘zimizni o‘zimizga yaqinlatadi.
Vatan uchun fido bo‘lishga chorlaydi. Kishi qalbida Vatanga muhabbat o‘z-o‘zidan paydo bo‘lmaydi. Inson
Vatanni anglasa, chin dildan sevsagina, har qanday kuch-qudratga tayyor bo‘lsagina, unga nisbatan muhabbat
izhorlari quyilib kelaveradi.
Oydin Hojieva uchun Vatanni kuylamoq, ta’riflamoq shunchaki ko‘ngil tug‘yoni emas. Uning lirik
qahramoni o‘zini borligicha Vatan xizmatiga, Vatan muhabbatiga shaylagan. Shu bois ham uning bitganlarida
Vatan oddiy, jo‘n, shunchaki timsol emas, balki haqiqiy insoniy tuyg‘u, ulug‘vor poetik obraz bo‘lib
gavdalanadi. Lirik qahramoni Vatan haqidagi o‘ylarida Vatanni “Hur qiz kabi”, “Yashil moviy va oq yolqin”,
“Bir bayroq husnida” ramzlari orqali talqin etadi.
Vatan!
Hur qiz kabi bul kun
Baland tog‘ ustida ko‘rdim.
Yashil moviy va oq yolqin
Bir bayroq husnida ko‘rdim.
Mazkur misralarda Vatanni hur qizga qiyoslanishi bejiz emas, albatta. Hur qiz – oqlik va poklikning,
gunohlardan xoli bo‘lgan eng toza va shaffof yurakning ramziy ifodasidir. U jannatning to‘ridan makon topadi.
Shoira nazdida Vatan ham beg‘ubor maskan. Uning muhabbati baland tog‘lardan-da yuksak va purviqor. “Yashil
moviy va oq yolqin” bayrog‘imizda aks etgan yashil bepoyon kengliklarga, ko‘kalamzorlarga, tinchlik va
tiniqlik, soflik va musaffolikka ishoradir. U millatining, vatanining kechagi tarixini yaxshi biladi. Vatanparvar
sifatida vatanning buguni o‘tmishidan, ertasi bugunidan ayri bo‘lolmasligini chin dilidan his etadi. Shu sabab
ham Vatan haqidagi o‘ylarida hurlik, ozodlik uchun olib borilgan omonsiz kurashlar aks etadi:
Agar qirq yil bo‘lib qirg‘in,
Ajal o‘tsa chalib burg‘u,
O‘lmagan mardlaringni men
Hur saboq ustida ko‘rdim.
Oydin Hojieva ijodidagi Vatan manzaralari samimiy muhabbatning ifodasidir. Uning bu boradagi
lirikasi Vatan ishqidan yaralgan, Vatan ruhi bilan yo‘g‘rilgan, boshdan-oxir vatansevarlik tuyg‘ularini tarannum
etishga chog‘langanligi bilan ahamiyatlidir. Vatanning shonli o‘tmishini yuksak va haroratli qalb qo‘ri bilan
ifoda etadi.
Ko‘zingda – o‘chi alqasos
Ko‘ksingda kuchli gulduros,
Nodiraday giryon uvvos
Dod-firoq ustida ko‘rdim.
Lirik qahramon Vatan muhabbati deganda, Vatan uchun olib borilgan jangu-jadallarda halok bo‘lgan
farzandlarning jonini, ular firoqida kuyib ado bo‘lgan Nodira va Nodiralarning dod-faryodlarini ko‘radi.
Shoiraning Vatan lirikasidagi qahramoni nodir va o‘ktam shaxs. Yurt kelajagini oldindan idrok etadi.
Vatan istiqbolini kechagi kunidan ko‘ra olib, ertasini bashorat qiladi.
Izing qutli, shoning qutli,
Tog‘ing, cho‘qqing sor burgutli,
Seni tong sharaf qutbli
Burji moh ustida ko‘rdim.
Shoiraning bugungi istiqlol davridagi qahramonining Vatan haqidagi to‘xtamlari ushbu misralarda
jamlangan:
To‘kilsam, qovjirab bir kun,
Vido aytar dunyoi dun.
Onamday ko‘zlari purxun
Shu tuproq ustida ko‘rdim.
Buni fidokorlikning yorqin namunasi deyish mumkin. Bu dunyoda tug‘ilmoq, o‘lmoq bor. Inson
tug‘ilganda o‘zini ona-er bag‘rida ko‘radi, umri tugab hayot bilan vidolashganda ham shu tuproqqa boradi. Inson
tirikligida yurtini himoya qiladi, u foniy dunyoga ketganda esa tuproq uni panohiga oladi. She’rning “To‘kilsam,
qovjirab bir kun”, “Vido aytar dunyoi dun” misralaridan yorug‘ olamga kelish, oxir oqibatda tuproqqa singib
ketish ma’nolarini anglash mumkin.
Xulosa qilib aytganda, shoiraning Vatan mavzusidagi she’rlari bugungi davr kishilarini yurtni sevib
ardoqlashga, xalqparvarlik va qahramonlikka chaqiradi. Xalqimizning o‘sib kelayotgan farzandlarini
mustaqillikka, Vatanni sevishga, unga e’tiqod qilishga, mehr-muhabbat bilan qarashga undamoqda, xalqning
o‘yidagi, dilidagi dardlarini jasorat bilan yozmoqda. Shoira ijodini kuzatar ekanmiz, vatan mavzusidagi
she’rlarida lirik qahramon timsoli ajoyib tashbehlar, o‘xshatishlar, go‘zal va sirli vositalar asosida umumlashma
obraz darajasiga ko‘tarilganligining guvohi bo‘lamiz. Mavzu, g‘oya, muammo, lirik qahramon nuqtai nazaridan
uning she’rlari nihoyat darajada rang-barangdir. Uning “Tuproqda nur ko‘rdim, nafasda - shuur”, “To‘kildim-a
Do'stlaringiz bilan baham: |
