Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

Ключевые слова
: фразеологическая единица, историческое содержание, историческая 
личность, событие, война, общество, народ. 
 
Semantic essence of frazeological units reflecting historical events in english and uzbek 
languages 
Abstract.
The article is devoted to investigation of the English and Uzbek set expressions 
with historical content. The author proposes a number of such phrases due to the theme of the article 
and analyzes history-related content in their structure. Theoretical part of the article is proved by 
corresponding examples of English and Uzbek set expressions.
Keywords: 
phraseological unit, historical content, historical person, event, war, society, 
people. 
Ma’lumki, frazeologik birliklar (keyingi o‘rinlarda FB)xalqning madaniyati, tarixi, yashash 
tarzi, urf-odatlariga muvofiq ravishda paydo bo‘lib, shular asosida rivojlanadi, o‘zgaradi va yangilari 
paydo bo‘ladi. 
Til madaniy ahmiyatga ega bo‘lgan axborotni yig‘ish va saqlash vositasi bo‘lib xizmat qiladi. 
Ba’zi birliklarda bu axborot asrlar davomidagi o‘zgarishlarni o‘zida saqlab zamonaviy til 
so‘zlashuvchisi uchun implisit (yashirin)bo‘lishi mumkin [3, b.11]. Ma’lumki, frazeologik 
birliklardunyoning lisoniy manzarasini anglashda beqiyos ahamiyatgaega. Ular –
“millathayotiningoynasidir”.FBlar ma’nosi so‘zlovchining bilimi, shaxsning amaliy tajribasi, shu tilda 
so‘zlashuvchi xalqning madaniy-tarixiy urf-odatlari bilan uzviy bog‘liq. FBlar dunyoning manzarasi 
bilan bog‘liq obyektning belgisi hisoblanadi, to‘lig‘icha tasvirlovchi vaziyatni anglatadi, uni 

---

ILMIY AXBOROTNOMA FILOLOGIYA 2019-yil, 4-son 
38 
baholaydi, unga munosabatini ifodalaydi. Semantik jihatdan FBlar inson xususiyatlari va 
mashg‘ulotlariga yo‘nalgan [3, b.66-67]. 
Frazeologizm prototipi – bu frazeologizm kelib chiqishi jihatidan sinxron yoki diaxron 
bog‘langan asoslangan baza.Shunday qilib, prototip – nafaqat til birligi yoki barqaror bo‘lmagan 
qo‘shma so‘z, balki “barcha turdagi bog‘langan munosabatlar: tarixiy, folklor, matnga oid va bunda 
tarixiy urf-odatlar, faktlar realiyalar, folklor namoyishlari, diniy qarashlar va ularning xususiyatlari 
bilan bog‘liq muhim bilimlar zahirasi mavjud [1, b. 56].
Har bir xalq turli urushlar, kelishmovchiliklar, isyonlar va bosqinlarni boshdan kechirgan. 
Aynan shu paytlarda xalqning dardi, ruhiyatini aks ettirgan frazeologik birliklar ommalashgan. 
Ingliz va o‘zbek tillarida urush paytlarida paydo bo‘lib, keyinchalik ko‘chma ma’noda 
qo‘llanilib kelingan ko‘plab frazeologik birliklarni misol keltirishimiz mumkin, biroq har bir xalq 
tarixi va madaniyatining o‘ziga xosligi tufayli bunday FBlarda aynan sinonimlarni uchratish qiyin. 
O‘zbek va ingliz tillaridagi jang va turli millatlararo ziddiyatlar bilan bog‘liq tarixiy iboralarni 
semantik jihatdan quyidagicha tasniflash mumkin:
1)