Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal


ILMIY AXBOROTNOMA FILOLOGIYA 2019-yil, 4-son



Download 2,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/185
Sana04.07.2022
Hajmi2,04 Mb.
#739311
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   185
Bog'liq
2 5463281125877094145

ILMIY AXBOROTNOMA FILOLOGIYA 2019-yil, 4-son 
18 
Agar mazkur fikrga qo‘shiladigan bo‘lsak, unda barcha fe’llarni nimaningdir natijasi yoki 
sababini ifadalovchi kauzativ fel deb o‘rganishimizga to‘g‘ri keladi. Bizningcha, fe’lning o‘timli yoki 
o‘timsizligiga, yasama yoki yasama emasligiga qarab emas, balki uning real kauzativ ma’no 
ifodalashiga qarab tadqiq qilish ma’qul bo‘ladi. Masalan, avval aytib o‘tilgan 
majburlamoq, undamoq, 
buyurmoq 
fe’llari kabi. Jumladan, Moskva universiteti dotsenti N.M.Mosina bu haqda gapirganida 
kauzativ fe’llarga juda o‘rinli ta’rif beradi: «…
каузативный глагол– это единица, имеющая 
сложную семантическую структуру, в которой ведущей семой является сема воздействия, 
присущая только каузативным глаголам. Так, например, в русском языке значение волевого 
воздействия передается только небольшой группой глаголов: дать, заставить, делать, 
позволить, приказать, велеть, просить, принуждать и др»[12,238].
Yuqoridagi fikr esa leksik kauzativlikka qaraganda ko‘proq kauzativlikni semantik jihatdan 
tadqiq qilinishiga yaqin turadi. Bundan tashqari, kauzativlik tushunchasi grammatik ma’no ifodalovchi 
vosita hisoblanadi. Uni leksik nuqtayi nazardan o‘rganish to‘g‘ri bo‘larmikan? Chunki til birliklari 
leksik tomondan tadqiq qilinganida ko‘proq so‘z yasalishi masalasi tushuniladi. Masalan, leksik 
derivatsiayni olaylik. Derivatsiyaning bu turida so‘z yasalishi jarayonidagi hosila struktura sathida 
ro‘y beruvchi morfemalarning ichki munosabati tekshiriladi. Shu bois kauzatsiyaning affiksatsiya 
usuli doirasida ro‘y berishinigina leksik derivatsiya qonuniyatiga asoslangan holda tadqiq qilsa 
bo‘ladi, deb o‘ylaymiz. Shunda ham uning grammatik jihatdan shakllanishi tekshiriladi. Masalan, 
yozdir
so‘ziga e’tibor qarataylik. Mazkur so‘z, shubhasiz, qo‘shimcha qo‘shilishi natijasidagi kauzativ 
hosilani taqozo etadi. Agar ushbu hosila sathida qo‘llanayotgan morfemalarning o‘zaro munosabatga 
kirishuviga e’tibor bersak, quyidagilarni kuzatamiz: 

Download 2,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   185




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish