ILMIY AXBOROTNOMA UNIVERSITET HAYOTIDAN 2019-yil, 4-son
152
usullarni qanday shaklda qo‘llash mumkinligini ko‘rsatuvchi yigirma banddan iborat tavsiyalar beradi.
Albatta, o‘tmishda yozma va og‘zaki muloqot arab, fors tillarida amalga oshirilgan. “Qur’oni Karim”
baland ovozda qiroat bilan o‘qitilgan. Shunday ekan, noto‘g‘ri va noaniq talaffuz tinglovchi uchun
nutqning tushunarli va manzur bo‘lishiga putur yetkazadi. Bu esa madrasalar va mudarrislarning
obro‘sini tushirib yuboradi, bunday holat jamiyatdagi ijtimoiy hayot rivojiga to‘siq bo‘ladi. Bunga
podshohlar, ulamolar yo‘l qo‘ymaydi.
Shuni ta’kidlash joizki, M.Tursunova madrasada adabiyot o‘qitish usullarini o‘rganib, o‘zi
o‘qitayotgan talabalari ishtirokida Boborahim Mashrabning “O‘rtar” radifli g‘azali tahliliga tatbiq
qilgan, uning asosida boshqa g‘azallarni shunday o‘rganish mumkinligini ko‘rsatib bergan.
Shu narsa e’tiborga sazovorki, Olima ushbu kitobda hamma ham tushunavermaydigan so‘z va
birikmalarga izoh berib ketadi. Masalan, maqomat (24-b), haftiyak (31-b.), sharh (34-b.), go‘zal (40-
b.), mulamma’ (42-b.), g‘ariba (48-b.), tarse’ (51-b.), tardi aks (53-b.), fasohat (72-b.) va boshqalar.
Bunday so‘zlar monografiyada juda ko‘p uchraydi va muallif ularning har biriga izoh berib ketadi.
Xulosa qilib aytganda, M.Tursunova juda qiyin bir ishni amalga oshirgan. U, bir tomondan,
shunday murakkab mavzuni tadqiq qilishga o‘zida jur’at topa olgan, ikkinchi tomondan,uni har
tomonlama va chuqur tahlil qila olgan, uchinchi tomondan, madrasalarda o‘qitish usullarini namoyon
qilish orqali muxoliflarning “o‘zbeklar savodsiz edi” degan xom xayollarini parokanda qilib tashladi.
Bu bilan ajdodlarimizning naqadar chuqur savodli va bilimli bo‘lganligini nihoyatda ko‘p dalillar bilan
namoyon qildi, to‘rtinchidan, zamonaviy adabiyot o‘qitish jarayonida madrasalar ta’limida adabiyot
o‘qitish usullaridan foydalanish yo‘llari bo‘yicha tavsiyalar berib, ajdodlarimizning
ta’lim olish
usullari hamisha zamonaviy va ibratli ekanligini, ularning asarlari bilan tanishish har bir odamda faxr
va g‘urur tuyg‘usini vujudga keltirishini, qanday ajdodlarning davomchilari ekanligimizni anglashga
imkoniyat yaratishini isbotlab berdi.
Yaxshisi, har bir odamning asar bilan tanishishi lozim, zero undagi fikr-mulohazalar, tahlil va
dalillar o‘tmish okeanidan kichik bir zarrasining zamiri bitmas-tuganmas xazina ekanligini namoyon
etadi va bu xazinadan foydalanish davri kelganligini ta’kidlaydi hamda mutaxassislarni bu ishni
boshlashga chorlaydi.
Аdabiyotlar
1.
Валихужаев Б. Самаркандда Олий таълим-мадрасаи олия-университет тарихидан лавҳалар. –
T.:
А Кодирий номидаги халк мероси нашриёти, 2001.
2.
Валихужаев Б Олий талим тизими тарихининг теран илдизлари //Маърифат, 2001-йил, 19-
декабрь.
3.
Долимов У. Миллий уйғониш педагогикаси. – Тошкент, Нoшир, 2012.
4. Жўмахўжа Нусратилло. Сатрлар силсиласидаги сеҳр. – Тошкент: Ўқитувчи, 1996.
5. Иброҳим Ҳаққул. Тасаввуф ва шеърият. -Тошкент. Адабиёт ва санъат нашриёти, 1991.
6. Комилов Н. Маънолар оламига сафар. –Тошкент: Тамаддун, 2012.
7. Маҳкамов У. Ахлок-одоб сабоқлари. –Тошкент: Фан, 1994.
8. Турсунова М. Мадрасалар таълимида адабиёт ўқитиш усуллари. – Тошкент: Мўмтоз сўз,
2017.
Do'stlaringiz bilan baham: |