Issiqlik texnikasi ikkinchi nashri

19.4. v=const va p= const bo‘lgan sharoitda issiqlik aralash


19.6-rasm



19.7-rasm



keltiriladigan sikl
p=const sharoitda issiqlik keltiriladigan sikl bo‘yicha ishlaydigan dvigatelning bahzi kamchiliklari mavjud. Bulardan biri yoqilg‘i uzatish uchun kompressorlarning bo‘lishidir. Kompressorga dvigetelning umumiy quvvatini 6-10% sarf bo‘ladi, bu esa o‘z navbatida konstruktsiyani murakkablashtiradi va dvigatelning tejamkorligini pasaytiradi. Bundan tashqari nasos va forsunkalar bo‘lishi qurilmani og‘irligini ortiradi. Dvigatellarning ishlashini soddalashtirish va yaxshilash maqsadida olib borilgan ishlar natijasida kompressorsiz dvigatellar yaratildi. Bunday dvigatellarda yoqilg‘i 500-700 bar bosimda mexanik usulda purkaladi. Kompressorsiz, issiqlik aralash keltiriladigan sikl bo‘yicha ishlaydigan dvigetelg‘ loyixasini rus muxandisi G.V.Trinkler ishlab chiqqan. Bu dvigatelg‘ yuqorida ko‘rib chiqilgan dvigatellardagi kamchiliklardan xolidir. Suyuq yoqilg‘i yoqilg‘i nasosi yordamida forsunka orqali silindrga mayda zarrachalar xolida uzatiladi. Issiq havoga uchragan yoqilg‘i o‘z-o‘zidan forsunka ochiq turguncha avvalo o‘zgarmas xajmda, so‘ngra o‘zgarmas bosmda yonadi. 9.6 va 19.7 rasmlarda issiqlik aralash keltiriladigan siklning Pv- va Ts- diagrammalari tasvirlangan. Parametrlari p_1, v₁, T₁, bo‘lgan ishchi jism 1-2 adiabata bo‘yicha 2-nuqtagacha siqiladi. 2-3 izoxora bo‘yicha ishchi jismga issiqlikning q'₁ birinchi qismi uzatiladi. 3-4 izobara bo‘yicha issiqlikning ikkinchi qismi uzatiladi. 4-nuqtadan ishchi jism 4-5 adibata bo‘yicha kengayadi. Va nixoyat 5-1 izoxora bo‘yicha ishchi jism boshlang‘ich xolatiga kaytib keladi va bu jarayonda q₂ issiqlik tashqi muxitga uzatiladi.
Siklni tavsirlovchi asosiy parametrlar quyidagilar:
Siqish darajasi = v₁ / v₂,
bosimni oshish darajasi = P₃/ P₂ va dastlabki kengayish darajasi

 = v₄ /v₃.

Issiqlik sig‘imlari c_p, c _v, va adiabata ko‘rsatkichi K=c_p/c_v larni o‘zgarmas hisoblab siklning termik f.i.k. ni aniqlaymiz:

Keltirilgan issiqlikning birinchi qismi:

Keltirilgan issiqlikning ikkinchi qismi:

Olib ketilgan issiqlik:

U holda :

Siklning asosiy nuqtalaridagi ishchi jismning parametrlari :

2- nuqtada .

va

3 – nuqtada .

va

4 – nuqtada .

; ; va

5 – nuqtada .

; ;


; ;


; ;

Yuqorida olingan kattaliklarni termik f.i.k. tenglamasiga qo‘ysak :

(19.3)

hosil bo‘ladi .
(19.3) tenglamadan ko‘rinib turibdiki siklning f.i.k. adibata ko‘rsatkichi K ga, siqish darajasi, bosimni oshishi bilan f.i.k ortadi, R oshishi bilan esa f.i.k kamayadi. Ts- diagramma orqali siklning f.i.k. ni yuzalar nisbati orqali aniqlanadi:


(6247 yuza-6157 yuza)/6247 yuza =12345 yuza/6247 yuza
Bunday dvigitellarda odatda =10-14, va deb olinadi. Issiqlik aralash keltiriladigan sikl yuqorida ko‘rib o‘tilgan ikkala siklni umumlashtiradi. Agar deb xisoblasak, issiqlik aralash keltiriladigan sikli aylanadi., (9.3) tenglamadan shu siklning f.i.k ni tenglamasi (19.2) kelib chiqadi. Agar deb xisoblasak, issiqlik aralash keltiriladigan sikl izoxor issiqlik keltiriladigan siklga aylanadi. 1 kg ishchi jism bir siklda bajargan nazariy foydali ishi kengayish va siqish ishlarining ayrimasiga teng bo‘ladi:

Siklning o‘rtacha indikator bosimi: