Issiqlik texnikasi ikkinchi nashri

19.3. Issiqlik P=const sharoitida beriladigan sikli.

Issiqlik o‘zgarmas xajmda keltiriladigan siklining taxlilidan ko‘rinib turibdiki, dvigatelning tejamkorligini oshirish uchun yuqori siqish darajalarini qo‘llash lozim. Lekin yuqori siqish darajalarini qo‘llash yoqilg‘ini o‘z-o‘zidan yonish temperaturasi bilan cheklanadi. Agar havo va yoqilg‘i aloxida siqilsa bunday cheklanishlar bartaraf etiladi. Havo yuqori bosimlarda siqilganda uning temperaturasi shunchalik ko‘tariladiki natijada silindrga uzatilayotgan yoqilg‘i xech qanday yondirish qurilmalarisiz yonib ketadi. Bundan tashqari, bu usulni qo‘llash xar qanday suyuq va arzon: neftg‘, mazut kabi yoqilg‘ilardan foydalanish imkoniyatini yaratadi. Yoqilg‘i o‘zgarmas bosimda asta-sekin yonadigan dvigatellar yuqorida aytib o‘tilgan afzalliklarga ega. Bunday dvigatelda havo dvigatel silindrida siqiladi, suyuq yoqilg‘i esa kompressor orqali havo bilan purkaladi. Alohida siqish usulini qo‘llash yuqori siqish darajasini ( =20) qo‘llash imkoniyatini yaratadi va yoqilg‘ini o‘z-o‘zidan yonib ketishini oldini oladi. O‘zgarmas bosimda yoqilg‘ini yonishi yoqilg‘i forsunkasi yordamida boshqariladi. Bunday dvigatellarni yaratilishi nemis muxandisi Dizel nomi bilan bog‘liqdir. Bunday dvigatelni ideal siklini ko‘rib chiqaylik. 9.4 va 9.5 rasmlarda bunday siklni pv- va Ts- diagrammalari tasvirlangan. Boshlang‘ich parametrlari p₁, v₁, T₁ , bo‘lgan gazsimon jism adibata 1-2 bo‘yicha siqiladi. Keyin 2-3 izobara bo‘yicha unga q₁ issiqlik miqdori uzatiladi. Ishchi jism 3-nuqtadan adibata 3-4 bo‘yicha kengayadi.

19.4-rasm

19.5-rasm

Va oxirida ishchi jism 4-1 izoxora bo‘yicha boshlang‘ich xolatiga kaytib keladi, bunda atrof muxitga q₂ issiqlik miqdori uzatiladi. Siklning asosiy tavsiflari, quyidagilar: siqish darajai =v₁/v₂ va dastlabki kengayish darajasi Issiqlik sig‘imlari c_p, c_v va K=cp/cv larni o‘zgarmas xisoblab siklni termik f.i.k ni aniqlaymiz. Siklning termik f.i.k quyidagiga teng:

Keltirilgan issiqlik miqdori

Olib ketilgan issiqlik miqdori

Bundan

Siklning asosiy nuqtalaridagi ishchi jismning parametrlari quyidagicha:

2-nuqtada

3-nuqtada

4-nuqtada

,
yoki

Olingan qiymatlarni termik f.i.k tenglam asiga ko‘yamiz.

(19.2)

(19.2) tenglamadan ko‘rinib turibdiki, siklning termik f.i.k siqish darajasi  ga adiabata ko‘rsatkichi K ga va dastlabki kengayish darajasi  ga bog‘liqdir.  va K ortishi bilan f.i.k oshadi,  ortishi bilan esa, kamayadi.

Siqish darajasini diagrammadan yaqqol ko‘rish mumkin. Olib ketilgan issiqlik miqdorini tavsiflovchi yuzalar bir xil bo‘lganda (1456 yuza) , qaysi siklning siqish darajasi yuqori bo‘lsa o‘sha siklning f.i.k katta bo‘ladi, chunki foydali ish yuzasi katta, yahni 1784 yuza > 1234 yuza. Ushbu siklning o‘rtacha indikator bosimi quyidagi formuladan aniqlanadi:

O‘rtacha indikator bosimi  va  oshishi bilan ortadi 1 kg ishchi jismning bir siklda bajargan foydali ishi kengayish va siqish ishlarining ayirmasiga teng: