"FARG‘ONA" NASHRIYoTI - 2009 3
"farg‘ona "
nashriyoti, 2009 yil 4
IKKINCHI NASHRGA SO‘Z BOSHI 5
BIRINCHI NASHRGA SO‘Z BOSHI 5
Asosiy shartli belgilar 6
Birinchi qism 7
Texnikaviy termodinamika 7
BIRINCHI bob 7
TERMODINAMIKA ASOSLARI 7
1.1. Termodinamika va uning uslubi 7
1.2. Holat parametrlari 7
Temperatura 8
Absolyut bosim 9
Hajm 9
Zichlik 9
1.3. Termodinamikaviy jarayon 10
1.5. Gazlar aralashmasi 14
Aralashma tarkibini ifodalash usullari 15
1.6. Issiqlik sig‘imi 17
O‘rtacha va haqiqiy issiqlik sig‘imi 17
Massaviy, molyar va hajmiy issiqlik sig‘imi 18
Issiqlik sig‘imining jarayonga bog‘liqligi 18
1.7. Real gazlar 21
Ikkinchi bob 24
TERMODINAMIKANING BIRINCHI QONUNI 24
2.1. Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni. 24
2.2. Ichki energiya. 24
2.3. Gazning kengayishida bajarilgan ish 26
2.4. Termodinamika birinchi qonunining tenglamasi 28
2.5. Entalpiya 29
2.6. Qaytar va qaytmas jarayonlar 31
Uchinchi bob 34
TERMODINAMIKANING IKKINCHI QONUNI 34
3.1. Aylanma sikl 34
3.2. Karno sikli. Karno teoremasi 35
3.3. Entropiya 39
3.4. Termodinamika ikkinchi qonunining talqini 41
3.5. Eksergiya 42
46
TO‘RTINCHI BOB 47
IDEAL GAZLARNING TERMODINAMIK JARAYoNLARI 47
4.1. Termodinamik jarayonlarni o‘rganish yo‘llari 47
4.2. Izoxorik jarayon 48
4.3. Izobarik jarayon 50
4.4. Izotermik jarayon 52
4.5. Adiabatik jarayon 54
4.6. Politrop jarayon 56
Beshinchi bob 61
SUV BUG‘I 61
5.1. Asosiy tushunchalar 61
5.2. Suv bug‘ining Pv – diagrammasi 62
5.3. Suyuqlik va quruq to‘yingan bug‘ning asosiy parametrlari. Bug‘ hosil qilish issiqligi 64
5.4. Nam to‘yingan suv bug‘ining asosiy parametrlari 66
5.5. O‘ta qizigan bug‘ning asosiy parametrlari. 66
5.6. Suv va suv bug‘ining entropiyasi 67
5.7. Suv bug‘ining jadvali 68
5.8. Suv bug‘ining hs–diagrammasi 69
5.9. Suv bug‘i holatining o‘zgarishidagi asosiy termodinamik jarayonlar 70
Oltinchi bob 75
Nam havo 75
6.1. Asosiy tushunchalar 75
6.2. Nam havoning zichligi, gaz doimiysi va entalpiyasi 79
6.3. Nam havoning hd – diagrammasi 79
Ettinchi bob 83
Oqim termodinamikasi 83
7.1. Oqim uchun termodinamikaning birinchi qonuni 83
7.2. Oqim bajaradigan ish 84
7.4. Gaz oqimini drossellash. 92
Ikkinchi qism 99
ISSIQLIK UZATISH ASOSLARI 99
Sakkizinchi bob 100
ISSIQLIK O‘TKAZUVCHANLIK 100
8.1. Asosiy tushunchalar 100
8.2. Issiqlik o‘tkazuvchanlikning differentsial tenglamasi. Chegara shartlari 104
8.3. Chegara shartlarining birinchi turida statsionar issiqlik o‘tkazuvchanlik. Yassi bir qatlamli devorning issiqlik o‘tkazuvchanligi 107
8.3.1. Yassi ko‘p qatlamli devorning issiqlik o‘tkazuvchanligi 108
8.3.3. Ko‘p qatlamli Silindrik devorning issiqlik o‘tkazuvchanligi 112
8.4. Chegara shartlarining uchinchi turida statsionar issiqlik o‘tkazuvchanlik. Issiqlik uzatish koeffitsienti. 116
8.4.2. Bir qatlamli va ko‘p qatlamli Silindrik devor orqali issiqlik uzatish 120
8.4.3. Silindrik devorning kritik diametri 122
8.4.4. Sharsimon devor orqali issiqlik uzatish 124
8.4.5.Qovurg‘asimon devor orqali issiqlik uzatish 125
8.4.6. Issiqlik uzatishni jadallashtirish 128
To‘qqizinchi bob 130
KONVEKTIV ISSIQLIK ALMASHINUVI 130
9.1. Asosiy tushunchalar 130
9.1.1. Suyuqlik oqimining vujudga kelish sabablari. 131
9.1.2. Suyuqlikning oqish tartibi 131
9.1.3. Suyuqlikning fizik xossalari 134
9.1.4. Suyuqlik yuvib o‘tayotgan
sirtning shakli, o‘lchami va holati 134
9.2. Konvektiv issiqlik almashinuvining differentsial tenglamalari 135
9.2.1. Issiqlik almashinuv tenglamasi 135
9.2.2. Energiyani o‘tkazish tenglamasi 135
9.2.3. Suyuqlik harakatining differentsial tenglamasi 136
9.2.4. Oqim uzluksizligining differentsial tenglamasi 137
9.3. O‘xshashlik nazariyasi asoslari 137
9.3.1. Geometrik o‘xshashlik 138
9.3.2. Issiqlik o‘xshashligi 138
9.3.3. Kinetik o‘xshashlik 140
9.4 Modellashtirish 143
9.5. Tabiiy konvektsiyada issiqlik berilishi 145
9.6.Cheklangan fazoda issiqlik berish. 148
9.7. Majburiy konvektsiyada issiqlik berilishi 150
9.8. Jismning agregat holati o‘zgarishida issiqlik berilishi 156
9.9. Alohida hollarda issiqlik berilishi 159
9.9.1. Erigan metallarning issiqlik berishi 161
O‘ninchi bob 162
NURLI ISSIQLIK ALMASHISH 162
10.1. Asosiy tushunchalar 162
10.2. Issiqlik nurlanishning asosiy qonunlari 165
10.3. Qattiq jismlar orasida nurli issiqlik amashinuvi. 168
10.4. Ekranlar 172
10.5. Gazlarning nurlanishi 173
10.6. Murakkab issiqlik almashish jarayonlari 175
O‘n birinchi bob 177
Issiqlik almashinuv apparatlari 177
11.1. Issiqlik almashinuv apparatlari xaqida umumiy ma’lumotlar. 177
11.1.1. Issiqlik almashinuv usuliga qarab 177
Gradirnyada (11.1-rasm) minoradan yomg‘irdek tushayotgan suv havo bilan aralashadi
va natijada suv soviydi, havo esa isib yuqoriga ko‘tariladi. 177
Rekuperativli. Bunday IAA larida issiqlik ajratuvchi devor (odatda metall) orqali uzatiladi. Bunday apparatlarga bug‘
generatorlari, bug‘ qizdirgichlari
suv isitkichlari, havo isitkichlari va turli xil bug‘latgich apparatlari kiradi. 177
11.2. Issiqlik almashinuv apparatlarini hisoblash 180
11.3. O‘rtacha temperatura bosimini hisoblash 182
Nazorat uchun savollar: 185
UCHINCHI QISM 186
ISSIQLIK TEXNIKASINING AMALIY MASALALARI 186
O‘N IKKINCHI BOB 186
YoQILG‘I 186
12.1. Yoqilg‘i va uning xossalari 186
Yoqilg‘ining yonish issiqligi 191
12.2. Yoqilg‘ining yonish jarayonlari 194
12.3. Yonish jarayonlarini hisoblash. 202
12.4. Yoqilg‘ini yondirishga tayyorlash. 206
O‘N UCHINCHI BOB 214
SANOAT PECHLARI VA O‘TXONALARI 214
13.1. Sanoat pechlari. Sanoat pechlari haqida umumiy ma’lumot 214
13.2. O‘txona qurilmalari 216
O‘n to‘rtinchi bob 223
QOZON QURILMALARI 223
14.1. Qozon qurilmasi, uning tuzilishi va ishlash tartibi 223
14.2. To‘g‘ri oqimli qozonlar 233
14.3. Qozon agregatning asosiy issiqlik uzatish sirtlari 234
14.4. Qozon qurilmasining yordamchi uskunalari. 239
Tortish – puflash qurilmalari 239
Suv tayyorlash asoslari 242
14.5. Qozon agregatining issiqlik balansi 244
Bug‘ turbinali qurilma 249
15.1. Bug‘ - kuch qurilmasining nazariy sikli 249
15.2. Regenerativ siklli bug‘ – kuch qurilmasi 253
15.3. Binar siklli bug‘ – kuch qurilmasi 254
15.5. Bug‘ turbinasi. 259
O‘N OLTINCHI BOB 265
GAZ - TURBINALI QURILMALAR VA REAKTIV DVIGATELLAR SIKLI 265
16.1. Gaz – turbinali qurilmalar 265
16.2. Issiqlik p = const da uzatiladigan GTQ. 266
16.3. Issiqlik v=const da uzatiladigan GTQ 268
16.4. GTQ sikllarini taqqoslash 270
16.5. Gaz – turbinali qurilmaning F.I.K. ni oshirish yo‘llari 271
16.6. Reaktiv dvigatellar sikli 275
O‘n yettinchi bob 278
Termotransformatorlar 278
17.1. Sovuq olishning nazariy asoslari 278
17.2. Havoli sovitish qurilmasi 281
17.3. Bug‘-kompression sovitish qurilmasi 283
17.4. Bug‘ – ejektorli sovitish qurilmasi 284
17.5. Issiqlik nasosining ishlash printsipi 287
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR 317